Działa na podstawie Ustawy o instytutach badawczych z dnia 30 kwietnia 2010 r. Został utworzony na mocy uchwały Rady Ministrów nr 192/55 w 1955 r.

Organem założycielskim Instytutu był minister właściwy do spraw gospodarki złożami kopalin.
Głównymi odbiorcami know-how Instytutu są przedsiębiorstwa przemysłu energetycznego, koksowniczego, gospodarki odpadami, a także małe i średnie przedsiębiorstwa oraz organy administracji rządowej i samorządowej.

Instytut współpracuje przy realizacji projektów badawczo-rozwojowych z ponad 50. krajowymi i zagranicznymi ośrodkami naukowo-badawczymi.

Do podstawowej działalności Instytutu należy prowadzenie badań naukowych i prac rozwojowych, przystosowanie i wdrożenie ich wyników do potrzeb gospodarki.

Instytut działa w obszarze transformacji energetycznej, gospodarki obiegu zamkniętego, ochrony powietrza oraz koksownictwa.

Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Przemysłu Hutniczego w Polsce (SITPH) 

jest stowarzyszeniem naukowo – technicznym reprezentującym społeczność branży hutniczej, integrującym polskich techników i inżynierów. Historia SITPH Oddział Karbochemii posiada swoje udokumentowane korzenie w roku 1992.

Oddział zrzesza około 390 członków działających w trzech kołach działających przy ArcelorMittal Oddział w Zdzieszowicach, Wałbrzyskich Zakładach Koksowniczych Victoria oraz Instytucie Technologii Paliw i Energii.

Istotnym elementem działalności SITPH Oddział Karbochemii była i jest integracja zawodowa i społeczna członków, czynne włączanie się poprzez działania w zakresie budowy kadry technicznej i inżynierskiej oraz popularyzację innowacyjności oraz rozwój branży, a ponadto w budowę więzi koleżeńskich. Ważnym elementem integracji środowiskowej i promocji innowacyjno-technologicznej są warsztaty i szkolenia, sympozja i konferencje.