ITPE

Zasady udzielania pierwszej pomocy przedmedycznej

Bezpieczeństwo podczas udzielania pomocy.
Po pierwsze – nie szkodzić!
Nie narażaj się na ryzyko wykonując niepewne i nieprzemyślane działania.
Niebezpieczeństwo może stanowić np. wypadek drogowy, pożar, tonięcie, akty agresji czy
nawet obawa przed zarażeniem się w kontakcie z poszkodowanym. Zawsze powinniśmy
używać środków ochrony osobistej takich jak: – rękawiczki jednorazowe, – maseczka do sztucznego oddychania – okulary ochronne.
Chroń siebie i poszkodowanego oraz oceń bezpieczeństwo. Uznaj że wszystkie materiały
biologiczne są zakaźne!
Zasady wzywania pomocy
W pierwszej kolejności poproś głośno o pomoc kogoś, kto przechodzi obok lub stoi i
przygląda się. Możesz zająć się poszkodowanym, a druga osoba może zadzwonić na numer
ratunkowy. Jeśli jesteś sam, zadzwoń natychmiast, a dyspozytor pomoże kierować Twoimi
działaniami.
numery alarmowe:
europejski nr ratunkowy – 112
Pogotowie Ratunkowe – 999
Straż Pożarna – 998
Policja – 997
Mów spokojnie i odpowiadaj ściśle na pytania dyspozytora.
Powiedz:
CO? Co się stało (np. wypadek drogowy. ilość poszkodowanych, ich stan).
GDZIE? (ulica, nr domu, nr mieszkania, klatka, piętro, nr drogi, kilometr, charakterystyczne
punkty).
KTO? Kto zgłasza wezwanie pomocy – numer telefonu i dane osobowe.
Nie odkładaj pierwszy słuchawki!
Podstawowe zabiegi ratujące życie

Sprawdź, czy poszkodowany i Ty jesteście bezpieczni.
Sprawdź reakcję poszkodowanego. Potrząśnij delikatnie za ramię i głośno zapytaj
„Słyszysz mnie, czy wszystko w porządku?”
Jeżeli reaguje: – –
zostaw poszkodowanego w pozycji. w jakiej go zastałeś, pod warunkiem że nie zagraża
mu żadne niebezpieczeństwo,
dowiedz się jak najwięcej (od poszkodowanego lub świadków) na temat zdarzenia i
wezwij pomoc, regularnie oceniaj jego stan,
Jeżeli nie reaguje: – –
głośno zawołaj o pomoc,
odwróć poszkodowanego na plecy, po czym udrożnij drogi oddechowe poprzez
odgięcie głowy i uniesienie żuchwy. Utrzymując drożność dróg oddechowych wzrokiem,
słuchem i dotykiem oceń, czy występuje prawidłowy oddech. Szukaj oznak życia takich
jak szmery oddechowe, staraj się wyczuć ruch powietrza na swoim policzku. W
pierwszych minutach po zatrzymaniu pracy serca (zatrzymaniu krążenia)
poszkodowany może słabo oddychać lub wykonywać głośne, niejednoznaczne,
1
pojedyncze westchnięcia. Nie należy ich mylić z prawidłowym oddychaniem. Na ocenę
wzrokiem, słuchem i dotykiem przeznacz nie więcej niż 10 sekund. Jeżeli masz
jakiekolwiek wątpliwości czy oddech jest prawidłowy, działaj tak, jakby był
nieprawidłowy.
Jeżeli oddech jest prawidłowy: – – –
ułóż poszkodowanego w pozycji bezpiecznej,
wyślij kogoś (np. innego świadka zdarzenia) lub sam udaj się po pomoc (wezwij
pogotowie). Jeżeli jesteś sam, zostaw poszkodowanego i sam udaj się aby wezwać
służby ratunkowe,
pamiętaj – aby stale kontrolować czynności życiowe poszkodowanego (oddech) oraz
chronić go przed utratą ciepła. Sprawdzaj oddech co minutę do czasu przybycia
pomocy,
Jeżeli jego oddech nie jest prawidłowy: – –
wyślij kogoś po pomoc, np. innego świadka zdarzenia. Jeżeli jesteś sam, zostaw
poszkodowanego i wezwij służby ratunkowe,
po wezwaniu pomocy wróć i rozpocznij uciskanie klatki piersiowej:
a)
uklęknij obok poszkodowanego,
b)
c)
d)
e)
f)
g)
h)
ułóż nadgarstek jednej ręki na środku mostka poszkodowanego,
ułóż nadgarstek drugiej ręki na pierwszym, spleć palce obu dłoni i upewnij się, że
nie będziesz wywierać nacisku na żebra poszkodowanego,
nie uciskaj nadbrzusza ani dolnej części mostka, pochyl się nad poszkodowanym,
wyprostuj ramiona i ustaw prostopadle do mostka,
uciskaj na głębokość 4-5cm, po każdym uciśnięciu zwolnij nacisk na klatkę
piersiową, nie odrywając dłoni,
powtarzaj uciśnięcia z częstotliwością 100/min (nieco mniej niż 2 uciśnięcia/s),
okres uciskania i zwalniania nacisku (relaksacji) mostka powinien być taki sam,
połącz uciskanie klatki piersiowej z oddechami ratowniczymi.
Po wykonaniu 30 uciśnięć klatki piersiowej udrożnij drogi oddechowe odginając głowę i
unosząc żuchwę. Zaciśnij skrzydełka nosa używając palca wskazującego kciuka ręki
umieszczonej na czole poszkodowanego. Pozostaw usta delikatnie otwarte, jednocześnie
utrzymując uniesienie żuchwy. Weź normalny wdech i obejmując szczelnie usta
poszkodowanego swoimi ustami, upewniając się, że nie ma przecieku powietrza. Wdmuchuj
powoli powietrze do ust poszkodowanego przez około 1 sekundę (tak jak przy normalnym
oddychaniu), obserwując jednocześnie, czy klatka piersiowa się unosi. Utrzymując odgięcie
głowy i uniesienie żuchwy, odsuń swoje usta od ust poszkodowanego i obserwuj, czy
podczas wydechu opada jego klatka piersiowa. Jeszcze nabierz powietrza i wdmuchnij do
ust poszkodowanego, dążąc do wykonania dwóch skutecznych oddechów ratowniczych.
Następnie ponownie ułóż ręce w prawidłowej pozycji na mostku i wykonaj kolejnych 30
uciśnięć klatki piersiowej. Kontynuuj uciskanie klatki piersiowej i oddechy ratownicze w
stosunku 30:2.
Przerwij swoje działanie w celu sprawdzenia stanu poszkodowanego tylko, gdy zacznie on
prawidłowo oddychać. W innym przypadku nie przerywaj resuscytacji.
Jeżeli wykonane na wstępie oddechy ratownicze nie powodują uniesienia się klatki piersiowej
jak przy normalnym oddychaniu, wykonaj następujące czynności: – –
sprawdź jamę ustną poszkodowanego i usuń widoczne ciała obce,
sprawdź czy odgięcie głowy i uniesienie żuchwy są poprawnie wykonane.
Wykonaj nie więcej niż 2 próby wentylacji za każdym razem, zanim podejmiesz ponownie
uciskanie klatki piersiowej. Jeżeli na miejscu zdarzenia jest więcej niż jeden ratownik powinni
oni się zmieniać podczas prowadzenia resuscytacji co l-2 minuty. aby zapobiec zmęczeniu.
Należy zminimalizować przerwy w resuscytacji podczas zmian.
2
Resuscytację ograniczoną wyłącznie do uciśnięć klatki piersiowej możesz prowadzić w
następujących sytuacjach: – –
jeżeli nie jesteś w stanie lub nie chcesz wykonywać oddechów ratowniczych, zastosuj
uciśnięcia klatki piersiowej,
jeżeli stosujesz wyłącznie uciśnięcia klatki piersiowej, wykonuj je bez przerwy. z
częstotliwością 100 uciśnięć/min.
Przerwij swoje działanie w celu sprawdzenia stanu poszkodowanego tylko wtedy, jeżeli
zacznie on prawidłowo oddychać. W innym przypadku nie przerywaj resuscytacji.
Kontynuuj resuscytację do czasu, gdy: – –
przybędą wykwalifikowane służby medyczne i przejmą działania,
poszkodowany zacznie prawidłowo oddychać lub ulegniesz wyczerpaniu.
Postępowanie w przypadku omdlenia.
Omdlenie to krótkotrwałe zaburzenie przepływu krwi przez mózg powodujące chwilowe
niedotlenienie, ustępujące samoistnie. Na skutek omdlenia następuje również krótkotrwały
spadek ciśnienia tętniczego krwi.
W przypadku omdlenia: – – – –
układamy poszkodowanego na plecach,
unosimy mu nogi,
kontrolujemy oddech i tętno,
zapewniamy dostęp świeżego powietrza.
Postępowanie w przypadku bólu w klatce piersiowej.
Do najczęstszych stanów zagrożenia życia, którym towarzyszy ból w klatce piersiowej,
zaliczamy zawał mięśnia sercowego, dusznicę bolesną niestabilną, rozwarstwienie ściany
aorty, zatorowość płucną, pęknięcie przełyku, odmę zastawkową. Należy pamiętać, aby
zawsze zapytać pacjenta, czy odczuwa aktualnie ból. Jeżeli tak, trzeba poprosić, aby wskazał
jego lokalizację. Ból w klatce piersiowej – objawy mogące sugerować podejrzenie zawału
serca: – – – – – –
duszność,
wymioty,
bladość,
zimne poty,
strach,
ból zlokalizowany za mostkiem.
Charakter bólu: – –
piekący, rozrywający, uczucie ciężaru na klatce piersiowej,
trwający ponad 20 min. pomimo odpoczynku i leków.
Postępowanie. WEZWIJ POMOC! – – – – –
pozycja siedząca – zakaz chodzenia!
dopływ świeżego powietrza,
rozluźnij ubranie,
wsparcie psychiczne – nie panikujemy,
nie podajemy leków, picia ani jedzenia.
Postępowanie w przypadku krwawienia z nosa.
Najprostsze działanie polega na pochyleniu głowy do przodu przez chorego i ułożeniu
zimnego okładu na szyi. W sytuacji, gdy krwawienie jest silne i nie ustępuje samoistnie,
należy zacisnąć skrzydełka nosa i przytrzymać przez jakiś czas. Należy pamiętać o pozycji
lekko pochylonej do przodu, zapobiegającej spływaniu krwi do żołądka. Jeżeli pomimo tych
działań krwawienie z nosa utrzymuje się, należy założyć tamponadę – wykonywaną w
szpitalu lub ambulatorium przez uprawniony personel.
3
pozycja siedząca, – – – – –
głowa pochylona do przodu,
oczyszczamy nos,
uciskamy skrzydełka nosa,
zakładamy zimny okład na kark.
Opatrywanie krwawień i krwotoków.
Wyróżniamy krwawienie zewnętrzne i wewnętrzne.
W krwawieniu zewnętrznym postępowanie jest miejscowe. W miejscu wystąpienia
krwawienia nakładamy opatrunek jałowy (jałowe gaziki) i uciskamy bezpośrednio miejsce
krwawienia (np. nakładając kawałek zwiniętego bandażu). Pozostawiając ucisk miejscowy
całość bandażujemy tak, aby opatrunek się trzymał, ale nie powodował niedokrwienia
kończyny, bądź okolic miejsca zranienia (należy obandażować z wyczuciem). Tak
skonstruowany opatrunek jest nazywany opatrunkiem uciskowym; nie należy mylić go z
opaską uciskową, która działa na zasadzie ucisku na całej swojej szerokości, a nie tylko w
miejscu przyłożenia ucisku (miejsce krwawiącej rany). Jeżeli opatrunek będzie nasiąkał
krwią, należy dołożyć gazików, nie zdejmując starych i nie zwalniając ucisku. W momencie,
gdy mimo tych działań krwawienie nie ustaje, należy zastosować ucisk na tętnicy powyżej
miejsca krwawienia, a w ostateczności zastosować opaskę uciskową – powinna być raczej
używana tylko w ciężkich stanach takich jak amputacja lub zmiażdżenie, ponieważ istnieje
duże ryzyko spowodowania niedokrwienia poniżej miejsca opaski uciskowej.
Rany – pierwsza pomoc; – – – – – – –
bezpieczeństwo własne i miejsca zdarzenia,
załóż rękawiczki,
uciśnij miejsce krwawienia, w przypadku ręki lub nogi unieś je do góry,
przyłóż jałową gazę do rany, aby osłonić ranę – uciśnij gazę bandażem,
drugim bandażem owiń i zabezpiecz ranę, miejsce krwawienia,
unieruchom zranioną kończynę,
rany zanieczyszczone (ziemia, piasek) – przemyj strumieniem wody.
W przypadku ran głowy, brzucha. narządów rodnych, poparzeń i dużych zniszczeń naskórka
stosujemy tylko opatrunek osłaniający.
W krwawieniu wewnętrznym nie widzimy miejsca wypływu krwi z rany.
Krwawienie wewnętrzne możemy rozpoznać na podstawie pojawiających się objawów: –
deformacja tkanek (przebarwienie, tkliwość, twardość np. duży siniak), –
występowanie uczucia duszności, pojawienie się bólu w obrębie jamy brzusznej.
Dodatkowe objawy są takie jak przy krwawieniu zewnętrznym: – – – – – –
przyśpieszony oddech,
przyśpieszona akcja serca (tachykardia),
zasinienie warg,
blada i zimna skóra,
nudności, wymioty,
uczucie pragnienia.
Przy krwawieniu wewnętrznym opatrywanie w miejscu zdarzenia jest trudne i wymaga
leczenia szpitalnego. W leczeniu przedszpitalnym należy zastosować podstawowe środki
ostrożności: – – –
ocenić bezpieczeństwo własne i chorego,
ocenić stan świadomości chorego (oddech, krążenie),
zabezpieczyć mniejsze obrażenia (złamania, inne rany).
Jeżeli nie ma przeciwwskazań (złamania, liczne obrażenia ciała), chorego należy ułożyć w
pozycji przeciwwstrząsowej (uniesienie kończyn dolnych) oraz zapewnić komfort termiczny i
4
psychiczny podczas oczekiwania na przyjazd zespołu ratunkowego. W pierwszych
godzinach chory nie powinien dostawać nic doustnie, ponieważ jego stan może wymagać
przeprowadzenia zabiegu chirurgicznego.
Postępowanie w przypadku wstrząsu.
W momencie, kiedy ilość dostarczanego tkankom tlenu jest niewystarczająca do
podtrzymania funkcji życiowych narządów, mówimy o wstrząsie. Mózg, serce, nerki to
narządy najbardziej narażone na występowanie zaburzeń w funkcjonowaniu z powodu
niedotlenienia. Niedostateczny przepływ krwi przez tkanki prowadzi do niedotlenienia i
zaburzenia czynności komórek. Wśród najczęstszych objawów wstrząsu wyróżniamy ze
strony układu: – krążenia, tachykardie (przyspieszenie akcji serca), spadek ciśnienia tętniczego krwi,
zapadnięcie się żył, nitkowate tętno, –
oddechowego, płytki, szybki oddech, – moczowego, skąpomocz, bezmocz, –
pokarmowego, nudności, wymioty, wzdęcia, biegunka, – nerwowego, zaburzenia świadomości, – skóra, blada, zimna, zlana potem, sinica obwodowa.
Przyczyny: –
ubytek krwi (krwotok), – –
zbyt duża pojemność układu – rozszerzenie naczyń krwionośnych (reakcja
uczuleniowa),
niewydolne serce – uszkodzenie serca (zawał).
Wstrząs – objawy: – – –
nieregularny oddech, strach,
brak tętna na tętnicy promieniowej lub tętno bardzo słabo napięte i szybkie,
zimno, pragnienie.
Zwalczanie wstrząsu: – – – – – –
zachowanie spokoju oraz dopływ świeżego powietrza,
ułożenie poszkodowanego na wznak – nogi nad poziom głowy,
okrycie folią termiczną lub kocem – ochrona przed utratą ciepła,
kontrola oddechu – stała obecność,
nie należy podawać nic do picia!,
wezwać pomoc.
Postępowanie w przypadku udaru mózgu.
Wyróżniamy 2 podstawowe typy udarów: – –
niedokrwienne,
krwotoczne.
W 80% przypadków dochodzi do udaru niedokrwiennego w wyniku zamknięcia naczynia
mózgowego przez zakrzep lub zator powstający poza ośrodkowym układem nerwowym (np.
zatory pochodzenia sercowego, blaszka miażdżycowa w naczyniach mózgowych). We
wczesnym okresie udaru często dochodzi do wzrostu ciśnienia tętniczego krwi. Czynności
oddechowe mogą ulegać różnym zaburzeniom; może wystąpić nagła zmiana toru
oddechowego (sposobu oddychania). Należy zwrócić uwagę na temperaturę ciała, gdyż
nagła zmiana będzie świadczyć o rozwijającej się infekcji. Trzeba sprawdzić, czy nie ma
widocznych śladów urazów wokół głowy oraz ocenić stan psychiczny pacjenta (orientację w
czasie i przestrzeni) np. zapytać o datę i o to czy wie, w jakim miejscu się znajduje. Objawy,
które świadczą o udarze mózgu występują nagle.
Zaliczamy do nich przede wszystkim niedowład lub porażenie mięśni twarzy, ręki lub nogi,
występujące po jednej stronie ciała. Dochodzi do zaburzenia mowy, trudności w
5
wypowiadaniu się oraz w rozumieniu słów, zaburzeń ze strony wzroku (niedowidzenie na
jedno lub oboje oczu) oraz zaburzeń ze strony układu ruchu (trudności z utrzymaniem
równowagi i problemy z chodzeniem). Częstym objawem jest również występowanie silnego
bólu głowy bez znanej przyczyny. Może się zdarzyć, że udar będzie przebiegał bezboleśnie.
Postępowanie w przypadku chorego z udarem.
Polega głównie na zabezpieczeniu drożności dróg oddechowych – trudności z oddychaniem.
Zapewnienie prawidłowego oddychania (natlenienie chorego) jest podstawą do zapobieżenia
dalszemu niedotlenieniu chorego. Pacjentowi należy zapewnić komfort psychiczny do
momentu przyjazdu zespołu ratunkowego.
Nie wolno zmuszać chorego do wysiłku fizycznego, ponieważ we wczesnym okresie bardzo
ważne jest utrzymanie ciśnienia tętniczego krwi na możliwie jak najniższym poziomie
wartości, Wykonanie czynności fizycznej może spowodować skok ciśnienia tętniczego krwi,
co pogłębi rozległość udaru.
Postępowanie w przypadku drgawek.
Drgawkami nazywamy reakcje układu nerwowego wywołane różnymi czynnikami. Drgawkom
często towarzyszy utrata świadomości. Do najczęstszych przyczyn drgawek zalicza się: – – – – – – – –
padaczkę,
urazy czaszkowo – mózgowe,
zatrucia,
niedotlenienie,
długotrwały brak snu,
zaburzenia ze strony układu pokarmowego,
abstynencję alkoholową i lekową,
odstawienie używek oraz wysoką temperaturę (najczęściej u dzieci).
Postępowanie z chorym, u którego pojawił się incydent drgawkowy, sprowadza się przede
wszystkim do ograniczenia dalszych obrażeń ciała, jakie mogłyby wystąpić. W pierwszej
kolejności należy zabezpieczyć chorego przed upadkiem i jakimkolwiek urazem. Następnie
należy zadbać o drożność dróg oddechowych chorego i zabezpieczenie jego głowy
(najprościej poprzez umieszczenie głowy chorego pomiędzy swoimi udami klęcząc za nim).
Nie wolno umieszczać choremu żadnych przedmiotów w jamie ustnej, ponieważ grozi to
połknięciem. Nie powinno się mocno krępować ciała chorego w czasie trwania incydentu
drgawkowego. Bezpośrednio po zakończeniu drgawek należy ułożyć poszkodowanego w
pozycji bezpiecznej ustalonej i kontrolować podstawowe parametry życiowe. Należy
obserwować chorego i w razie ponownego wystąpienia napadu drgawkowego należy
niezwłocznie ułożyć go na plecach i zabezpieczyć głowę. Każdorazowo fakt wystąpienia
napadu drgawkowego powinien zakończyć się wezwaniem zespołu ratunkowego.
Postępowanie w przypadku urazu.
Urazem nazywamy uszkodzenie ciała spowodowane działaniem zewnętrznego czynnika
mechanicznego.
Urazy mogą prowadzić do obrażeń zarówno zewnętrznych, jak wewnętrznych. Urazom
często towarzyszą rany i złamania, które opatrujemy wg odpowiednich wytycznych. Jeżeli
uraz jest poważny, należy zawsze wdrożyć postępowanie przeciwwstrząsowe, które
zapobiega pojawieniu się wstrząsu, leczy wstrząs oraz opóźnia jego pojawienie się.
Urazy głowy.
Jeżeli po urazie głowy pojawiają się zaburzenia świadomości, zasinienie wokół oczu,
zauważamy wyciek płynu lub krwi z uszu i/lub nosa, wymioty, nudności, bóle głowy – należy
zawsze wezwać służby ratownicze.
6
Urazy klatki piersiowej.
Ból klatki piersiowej w okolicy urazu może świadczyć o obrażeniach żeber. Mogą wystąpić
trudności w oddychaniu lub duszności, wtedy należy zawsze wezwać służby ratownicze. W
przypadku rany otwartej klatki piersiowej należy ją zabezpieczyć opatrunkiem z jałowej gazy.
Urazy brzucha.
Ból brzucha po urazie jest objawem niepokojącym, wymagającym dodatkowych badań w
szpitalu. Stosujemy pozycję z podkurczonymi nogami, pozycja ta zmniejsza napięcie mięśni
brzucha zmniejsza bolesność. Rany otwarte brzucha, w przypadku uwidocznienia
wnętrzności zabezpieczamy jałowym, wilgotnym opatrunkiem. Nie usuwamy ciał obcych
tkwiących w klatce piersiowej, bądź w brzuchu!
Urazy kręgosłupa.
Powstają najczęściej w wyniku wypadków komunikacyjnych, upadków z wysokości.
Objawiają się bólami szyi lub pleców w okolicach kręgosłupa. Postępowanie ratownicze
obejmuje zabezpieczenie miejsca wypadku tak, aby w ogóle nie było konieczności ruszania
poszkodowanego. Jeżeli taka konieczność zaistnieje, to tylko w przypadku, gdy
poszkodowanemu grozi bezpośrednie niebezpieczeństwo na miejscu zdarzenia. W takiej
sytuacji poszkodowanego należy przenieść z pomocą kilku osób tak, aby zachować oś
kręgosłupa oraz cały czas stabilizować odcinek szyjny kręgosłupa.
Urazy kończyn.
Najczęstsze urazy kończyn to złamania kości oraz zwichnięcia lub skręcenia stawów. Objawy
towarzyszące tego typu obrażeniom to ból, obrzęk, zniekształcenie kończyny, zniesiona
funkcja ruchowa. Jeżeli złamaniu towarzyszy rana, mówimy o złamaniu otwartym.
Postępowanie ratownicze polega na założeniu opatrunku na ranę. Złamanie pozostawiamy
w pozycji zastanej, jeżeli nie ma konieczności transportowania poszkodowanego. Jeżeli taki
transport jest konieczny, złamanie unieruchamiamy w pozycji zastanej wraz z dwoma
sąsiadującymi ze złamaną kością stawami W przypadku skręceń i zwichnięć postępowanie
ratownicze jest podobne jak w przypadku złamań, z tą różnicą, że unieruchamiamy dwie
sąsiadujące z uszkodzonym stawem kości długie.
Wypadek drogowy.
Postępowanie w przypadku wypadku drogowego obejmuje przede wszystkim
zabezpieczenie miejsca zdarzenia oraz wezwanie pomocy służb ratowniczych. – –
zabezpieczenie miejsca wypadku to prawidłowe jego oznakowanie (trójkąt
ostrzegawczy),
wezwanie pomocy to podanie dyspozytorowi informacji o miejscu zdarzenia, liczbie
osób poszkodowanych, pojazdach biorących udział w zdarzeniu oraz swoich danych
osobowych z numerem telefonu, pod którym jesteśmy w danej chwili dostępni.
Następnie oceniamy bezpieczeństwo bezpośrednio w miejscu zdarzenia, jeżeli nic nam nie
zagraża, możemy podjąć działania ratownicze, w zależności od obrażeń i stanu zdrowia osób
poszkodowanych.
Poszkodowanych wyciągamy z pojazdu tylko w sytuacji, kiedy na miejscu zdarzenia grozi im
niebezpieczeństwo lub w sytuacji braku przytomności i oddechu – wtedy należy rozpocząć
restytucję krążeniowo-oddechową. Podczas wyciągania poszkodowanych z pojazdu należy
w miarę możliwości zadbać o stabilizację kręgosłupa w każdym jego odcinku, zwłaszcza w
odcinku szyjnym. W sytuacji, kiedy poszkodowanym nie grozi żadne niebezpieczeństwo i
mają zachowaną przytomność i oddech, należy poczekać na służby ratownicze, które w
profesjonalny sposób, z użyciem odpowiedniego sprzętu ratowniczego wyciągną
poszkodowanych z pojazdu.
Wypadek komunikacyjny. – –
zatrzymaj samochód w bezpiecznej odległości,
oceń sytuację czy jest bezpiecznie,
7

wezwij pomoc,
ustaw trójkąt,
włącz światła awaryjne,
wyłącz silnik,
zaciągnąć hamulec ręczny we własnym pojeździe oraz w samochodach, które
uczestniczyły w wypadku,
oceń stan poszkodowanych,
udziel pierwszej pomocy poszkodowanym.
Porażenie prądem.
W sytuacji udzielania pomocy poszkodowanemu w wyniku porażenia prądem należy przede
wszystkim zadbać o bezpieczeństwo własne. W pierwszej kolejności należy odłączyć źródło
prądu. Dopiero w sytuacji, gdy nie ma takiej możliwości, należy za pomocą przedmiotu
nieprzewodzącego prądu odsunąć źródło porażenia lub poszkodowanego. Następnie należy
ocenić stan poszkodowanego. W przypadku, gdy osoba porażona jest nieprzytomna i nie
oddycha, rozpocząć resuscytację krążeniowo-oddechową. Porażeniu prądem często
towarzyszą oparzenia skóry, które opatrujemy czystym, bądź jałowym opatrunkiem. Dalsze
postępowanie uzależnione jest od objawów, jakie pojawią się u poszkodowanego. Zawsze w
przypadku porażenia prądem, niezależnie od stanu zdrowia poszkodowanego, należy
skontaktować się ze służbami ratowniczymi i wezwać służby techniczne.
Oparzenia.
Oparzenia powstają w wyniku działania wysokiej temperatury (termiczne) i środków
chemicznych (chemiczne). Ciężkość oparzenia zależy od wartości temperatury oraz czasu
jej działania. Im wyższa temperatura i dłuższy czas jej działania, tym głębokość i stopień
oparzenia jest wyższy. Wyróżniamy trzy stopnie oparzeń.
Pierwszy dotyczy naskórka, objawem jest zaczerwienienie w miejscu oparzenia.
Drugi dotyczy skóry właściwej – objawy to zaczerwienienie i pęcherze.
Stopień trzeci dotyczy całej skóry oraz tkanek podskórnych, w miejscu oparzenia występuje
zwęglenie tkanek. Oparzeniom towarzyszy silny ból oraz stres. Postępowanie ratownicze
polega na jak najszybszym schłodzeniu oparzonego miejsca, a w przypadku środka
chemicznego – jak najszybszym jego usunięciu. Jeśli do zdarzenia doszło w naszej
obecności, zdejmujemy odzież oraz wszelką biżuterię z oparzonej okolicy. Schładzać należy
przez około 15 min, najlepiej czystą, zimną i bieżącą wodą. Podobnie należy postąpić w
przypadku oparzenia chemicznego. Nie należy usuwać powstałych pęcherzy. Po
schłodzeniu rany oparzeniowej należy założyć czysty, najlepiej jałowy opatrunek na ranę.
Rany oparzeniowej nie smarujemy w pierwszej fazie żadnymi kremami lub maściami.
Schładzanie oparzonego miejsca nie ma na celu leczenia rany oparzeniowej, lecz
ograniczenie negatywnych skutków działania wysokiej temperatury.
Przegrzanie.
Czynnikami sprzyjającymi przegrzaniu są przede wszystkim wysoka temperatura otoczenia,
wzmożony wysiłek fizyczny, picie niewystarczającej ilości płynów, unikanie cienia, młody lub
podeszły wiek.
Przegrzanie objawia się zmęczeniem, omdleniem, bólami lub zawrotami głowy, nudnościami
i wymiotami, skurczami mięśni, obrzękami kończyn dolnych. Postępowanie ratownicze
obejmuje ułożenie w pozycji leżącej w chłodnym miejscu lub cieniu. Stosujemy chłodne
okłady na szyję, pachwiny i pod pachami, nawiew chłodnego powietrza. Jeśli poszkodowany
jest przytomny i potrafi bez problemu połykać, podajemy chłodne napoje.
Wychłodzenie hipotermia.
Hipotermia to ogólnie narażenie na działanie zimna i w efekcie obniżenie temperatury ciała
do 350 C lub niżej. Szczególnie narażone na hipotermię są dzieci (ze względu na większy
stosunek powierzchni ciała do masy ciała i nierozwinięte mechanizmy termoregulacji) oraz
8
osoby starsze. Przyczyną hipotermii jest najczęściej utrata ciepła, obniżone wytwarzanie
ciepła (schorzenia, niedożywienie). Do hipotermii może dojść w sytuacji, kiedy temperatura
otoczenia wynosi mniej niż 00 C, ale również w temperaturze dodatniej. Czynnikami
sprzyjającymi hipotermii są niska temperatura otoczenia, mokre ubranie lub przebywanie w
wodzie, wiatr, znaczna wilgotność powietrza, alkohol. Objawy hipotermii to przede wszystkim
wyziębienie rąk i nóg, nosa, uszu, uczucie zimna, dreszcze, w dalszej fazie – apatia aż do
zaburzeń świadomości i utraty przytomności.
Postępowanie ratownicze w przypadku wychłodzenia obejmuje przeniesienie
poszkodowanego do ciepłego pomieszczenia, zdjęcie mokrej odzieży i wytarcie do sucha,
przykrycie kocami oraz łagodne ogrzewanie ciała przy użyciu butelek z ciepłą wodą lub
ogrzanych ręczników.
Odmrożenia.
Odmrożenie to miejscowe narażenie na działanie zimna. Najczęściej odmrożeniu ulegają
stopy, dłonie, uszy, nos. Miejsce odmrożenia jest zimne, bolesne, skóra jest blada, występuje
osłabione czucie w miejscu odmrożenia, mogą pojawić się pęcherze, jeśli odmrożenie jest
znaczne. Pęcherzy nie należy przebijać, wymagają one opatrzenia chirurgicznego.
Postępowanie ratownicze obejmuje stopniowe (nie gwałtownie) ogrzewanie odmrożonej
części ciała wodą, począwszy od chłodnej aż do ciepłej. Następnie należy założyć suchy,
czysty opatrunek. Można podać leki przeciwbólowe, jeśli nie ma przeciwwskazań zawartych
w ulotce leku.
Miejsc odmrożonych nie wolno nacierać śniegiem, spirytusem ani ogrzewać gwałtownie
gorącą wodą.
9