ITPE

Powszechna samoobrona

POWSZECHNA SAMOOBRONA
Podstawę prawną szkolenia realizowanego w zakresie powszechnej samoobrony stanowią:
− art. 4 ust. 2, art. 139 ust. 1 pkt. 1 ppkt. c, art. 168 ust. 1 – 4, art. 171 ust. 1 ustawy z dnia
21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.
U. z 2016 r. 1536 t.j.),
art.4.1. „W ramach powszechnego obowiązku obrony ”
− § 3 pkt. 5 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 25 czerwca 2002 r. w sprawie
szczegółowego działania Szefa Obrony Cywilnej Kraju, szefów obrony cywilnej
województw, powiatów i gmin,
− rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28 września 1993 r. w sprawie powszechnej
samoobrony ludności.

CELE l ZADANIA OBRONY CYWILNEJ
Obrona cywilna ma na celu ochronę ludności, zakładów pracy i urządzeń użyteczności
publicznej, dóbr kultury, ratowanie i udzielanie pomocy poszkodowanym w czasie wojny
oraz współdziałanie w zwalczaniu klęsk żywiołowych i zagrożeń środowiska oraz
usuwaniu ich skutków.
Zadania obrony cywilnej obejmują w szczególności:
− wykrywanie zagrożeń oraz ostrzeganie i alarmowanie,
− organizowanie ewakuacji ludności,
− przygotowanie budowli ochronnych,
− zaopatrywanie ludności w sprzęt i środki ochrony indywidualnej,
− zaciemnianie i wygaszanie oświetlenia,
− organizowanie i prowadzenie akcji ratunkowych,
− udzielanie poszkodowanym pomocy medycznej,
− walkę z pożarami,
− przygotowanie oraz prowadzenie likwidacji skażeń i zakażeń,
− ochrona żywności i innych dóbr niezbędnych do przetrwania,
− organizowanie doraźnych pomieszczeń i zaopatrzenia dla poszkodowanej ludności,
− zabezpieczenie dóbr kultury, urządzeń użyteczności publicznej, ważnej
dokumentacji,
− doraźne przywracanie działania niezbędnych służb użyteczności publicznej, w tym
pomocy w budowie i odbudowie awaryjnych ujęć wody pitnej,
− doraźną pomoc w przywracaniu i utrzymaniu porządku w strefach dotkniętych
klęskami,
− doraźną pomoc w grzebaniu zmarłych.
Zadania Obrony Cywilnej w czasie pokoju obejmują:
− działalność planistyczną i prace organizacyjne,
− działalność szkoleniową i upowszechniającą w zakresie problematyki obrony
cywilnej,
− przygotowanie ludności do uczestnictwa w powszechnej samoobronie.
Organizacje obrony cywilnej w okresie pokoju mogą również współdziałać w zwalczaniu
klęsk żywiołowych i zagrożeń środowiska oraz usuwaniu ich skutków, organizowanym i
prowadzonym przez inne organy.
PRZYGOTOWANIE
LOKALI,
BUDYNKÓW
MIESZKALNYCH
GOSPODARCZYCH, ŻYWNOŚCI, PŁODÓW ROLNYCH l PASZ DO
OCHRONY, PRZYGOTOWANIE MIESZKANIA (POKOJU, PIWNICY) DO
OCHRONY PRZED SKAŻENIAMI l ZAKAŻENIAMI
Na wypadek alarmu o skażeniach lub uprzedzenia o zagrożeniu skażeniami i zakażeniami
każda rodzina powinna mieć tak przygotowaną piwnicę, pokój lub mieszkanie, aby
stanowić one mogły ochronę przed oddziaływaniem na organizm ludzki opadu substancji
promieniotwórczych, środków trujących i niebezpiecznych dla zdrowia środków
biologicznych.
Przystosowując na takie ukrycie mieszkanie (piwnicę, pokój) należy mieć na uwadze to,
że jego podstawową cechą powinna być hermetyczność (szczelność) i możliwość
zapewnienia w miarę potrzeby najprostszej wentylacji.
W razie potrzeby należy wykonać następujące prace:
− uszczelnić okna odpowiednią taśmą lub watą a nawet okleić paskiem papieru (taśmą
samoprzylepną); uszczelnić wszystkie drzwi i futryny. Drzwi zewnętrzne obić kocem
i w odległości 1 -1,5 m zawiesić zasłonę z koca (kołdry), aby stworzyć” śluzę”,
− uszczelnić dokładnie wszystkie szpary, szczeliny, otwory kominowe, miejsca, w
których przechodzą przewody wodociągowe, centralnego ogrzewania, kanalizacji
itp.,
− zakleić szczelnie papierem kratki wentylacyjne – ale tak, by w razie potrzeby
zapewnić wentylację pomieszczenia.
Samoczynną dobrą wentylację mogą zapewnić otwory:
− nawiewny i wywiewny. Otwór wywiewny powinien być usytuowany 1.5 – 2 m nad
otworem nawiewnym. W przewodzie nawiewnym można umieścić prosty filtr
przeciwpyłowy – ramkę z rozpiętą wielowarstwową gazą, a poniżej specjalną
kieszeń na zbieranie cząstek pyłu opadającego z filtra (gazy),
− podwyższać walory ochronne ukrycia, jeżeli jest ono na parterze lub w piwnicy.
Można wtedy wykonać obsypkę ziemią wokół zewnętrznych ścian budynku oraz
zabudować lub osłonić workami z piaskiem otwory okienne, nie używane otwory
drzwiowe itp.
W mieszkaniu przygotowanym na ukrycie powinny także być:
− odpowiedni zapas wody pitnej, żywności, przedmioty pierwszej potrzeby, worki
plastykowe na odpadki,
− lekarstwa dla chorych, apteczka domowa, środki dezynfekcyjne, zapasowe
oświetlenie, bateryjny odbiornik radiowy itp.,
− sprzęt gaśniczy (np. gaśnica, koc, wiadro, piasek, łopata itp.),
− niezbędne przedmioty osobistego użytku.
Pamiętać należy o przygotowaniu oświetlenia zastępczego. Zalecane jest oświetlenie
elektryczne (bateryjne, akumulatorowe). Lampy naftowe i świece, paląc się, zużywają
dużo tlenu oraz zanieczyszczają powietrze dwutlenkiem węgla, dlatego ich używanie jest
niewskazane.
Również nie wszystkie rodzaje gaśnic nadają się do użycia w ukryciach, np. gaśnica
balonowa wprowadza do atmosfery halon, który przy wdychaniu wykazuje szkodliwe
działanie dla zdrowia, gaśnica śniegowa natomiast wprowadza do atmosfery bardzo dużo
dwutlenku węgla. Z tego względu do gaszenia należy używać wody, koców gaśniczych,
piasku, a jeżeli gaśnic – to pianowych lub wodnych.
2.1. PRZYGOTOWANIE BUDYNKÓW GOSPODARCZYCH DO OCHRONY
PRZED SKAŻENIAMI I ZAKAŻENIAMI
Przedsięwzięcie to polega na zwiększeniu walorów wytrzymałościowych oraz
właściwości ochronnych stodół, spichlerzy, komórek itp. zawierających plony, obór i
chlewni z bydłem i trzodą przede wszystkim przez ich uszczelnienie i
uniemożliwienie przedostawania się środków skażenia i zakażenia do wnętrza.
W okresie zagrożenia – na wezwanie obrony cywilnej – w budynkach gospodarczych,
w miarę potrzeb, należy:
− uszczelnić sufit warstwą z gliny, cementu lub wapna (2 wiadra wapna
gaszonego, wiadro wody, 2 kg soli kuchennej) oraz zasypać piaskiem lub
żwirem, część okien zamurować cegłami lub obić deskami z obu stron i
wypełnić ziemią (torfem, trocinami), a pozostałe zaopatrzyć w izolacyjne
okiennice lub zasłonić mocnym przezroczystym plastykiem,
− pozatykać gliną, pakułami szpary w konstrukcjach drewnianych,
− uszczelnić futryny i drzwi, od strony wewnętrznej zawiesić zasłonę z materiału,
aby szczelnie przylegała do ram drzwi,
− zasłonić przewody (otwory) wentylacyjne workami z trocinami, sianem itp.,
− obsypać z zewnątrz ziemią ściany drewniane do wysokości okien albo w
odległości 50 -60 cm od ściany postawić ściankę z desek lub plecionkę z wikliny
i przestrzeń między nimi zasypać ziemią.
Nawet w pomieszczeniach niehermetycznych można zapewnić kilkugodzinną
ochronę przed przenikaniem do wnętrza niektórych środków trujących, jeżeli
zamknięte okna i drzwi zasłonimy od wewnątrz brezentem, tkaniną workową lub
inną tkaniną zamoczoną w wodnym roztworze sody.
Aby zapewnić zwierzętom bezpieczeństwo, należy także:
− przygotować wystarczający na 14 dni zapas wody i paszy zabezpieczonej przed
skażeniem,
− wietrzyć uszczelnione obory (chlewnie): w lecie przy temperaturze do 20° C nie
później niż po 34 godzinach, w zimie przy temperaturze -20° C do -25° C po 34
do 90 godzin (dokładne informacje poda służba weterynaryjna),
− zapewnić budynkom gospodarczym ochronę przed pożarem (pas
przeciwpożarowy, sprzęt ppoż. itp.).
2.2. SPOSOBY ZABEZPIECZENIA ŻYWNOŚCI
Gwarancją izolacji żywności od środowiska zewnętrznego jest zastosowanie
właściwych opakowań. Opakowania ochronne mogą być następujące:
pyłoszczelne z materiałów twardych. Mogą to być puszki metalowe hermetyczne,
które można dokładnie i szybko zmyć lub odkazić. Opakowania szklane – słoje i
butelki nie przepuszczające pary wodnej i gazu, umożliwiające przeprowadzenie ich
sterylizacji.
Opakowania drewniane (sklejka, płyta pilśniowa) – skrzynki wyłożone pergaminem
lub kilkoma warstwami papieru pakowego, a także beczki drewniane, hermetyczne
beczki metalowe i z tworzyw sztucznych, zabezpieczające w należyty sposób
żywność przed działaniem środków promieniotwórczych, chemicznych i
biologicznych, – pyłoszczelne z tworzyw miękkich – hermetyczne opakowania
(worki, woreczki, torby itp.) z folii powlekanych, metalowych, tworzyw
plastycznych i innych, – pyłoszczelne papierowe, wielowarstwowe z wkładką
parafinową lub z tworzyw sztucznych. Jeśli są umieszczone w pojemnikach
zbiorczych, to w zasadzie spełniają swoje zadanie. W warunkach domowych bardzo
dobrym opakowaniem zbiorczym jest lodówka. Hermetyczność lodówki można
zwiększyć za pomocą dodatkowych zasłon z folii lub ceraty na każdej półce. Można
też do tego celu przystosować szafkę, kredens itp. lub szczelną piwnicę. Wyjątkowo
trwałego i hermetycznego opakowania wymagają takie produkty, jak: sól, cukier,
Kasza, mąka, przetwory owocowe i wszystkie produkty płynne, miękkie itp., gdyż w
razie skażenia nie ma możliwości ich odkażenia.
2.3. SPOSOBY ZABEZPIECZENIA WODY
Sieć wodociągową zabezpieczać się będzie przez odcięcie poboru wody na okres
niebezpiecznego skażenia w miejscu jej czerpania. Ponowny jej pobór nastąpi po
ustąpieniu niebezpiecznego skażenia.
W związku z powyższym należy:
− przygotować indywidualne zapasy wody nie skażonej,
− zabezpieczyć indywidualne studnie kopane (szybowe) oraz ujęcia domowych
studni wierconych (głębinowych, artezyjskich).
Wodę do celów konsumpcyjnych należy przechowywać w szczelnie zamkniętych
szklanych, metalowych lub plastykowych pojemnikach, np. w butelkach, słojach,
bańkach itp.
2.4. ZABEZPIECZENIE STUDNI
Studnie kopane (z kołowrotem) zabezpiecza się przez:
− wykonanie obudowy w postaci budki obitej papą lub blachą,
− uszczelnienie wierzchniej części cembrowiny,
− wykonanie w promieniu 1,5 – 2 m wokół studni utwardzonej powierzchni z
cegieł, cementu lub asfaltu z niewielkim spadkiem na zewnątrz. Zamiast
cementu można ułożyć 50 cm warstwę gliny, a na niej 10 -15 cm warstwę żwiru
i piasku.
W studni kopanej (z ręczną pompą) należy dodatkowo uszczelnić właz i przejście
rury przez pokrywę studni sznurem smołowanym lub lepikiem, a pompę osłonić
kapturem z materiału izolującego.
Najprostszym sposobem zabezpieczenia studni abisynki jest okrycie całej pompy
workiem uszytym z materiału wodoszczelnego (ceraty, brezentu, plastyku).
Kilkumetrowa warstwa ziemi ochroni płytkie wody podziemne przed skażeniami.
2.5. SPOSOBY ZABEZPIECZENIA PŁODÓW ROLNYCH I PASZ
Uprawy polowe w zasadzie będą pozostawione samoczynnemu odkażaniu. Skutki
skażeń łagodzone będą odpowiednimi przedsięwzięciami agrotechnicznymi. W
uprawach warzywnych należy wykorzystać do ochrony roślin tunele i przykrycia
foliowe. Główny wysiłek należy skierować na ochronę przed skażeniami płodów
rolnych i pasz już zebranych. Ziarno i pasze treściwe należy z zasady przechowywać
w zamkniętych i uszczelnionych pomieszczeniach. Na okres opadania pyłu
promieniotwórczego zamyka się także wentylację. Zboża i siano w stogach i stertach
powinny być przykryte np. słomą nie przeznaczoną na paszę, wikliną, brezentem,
folią. Wokół stogów wykopuje się rowki odpływowe. Rośliny okopowe oraz
niektóre warzywa przechowuje się w kopcach przykrytych warstwą słomy i suchej
ziemi (podobnie jak na okres zimowy). Najlepiej jednak przechowywać je w
piwnicach. Kiszonka znajdująca się w silosach zamkniętych nie wymaga
dodatkowego zabezpieczenia. Silosy odkryte należy uszczelnić. Dobrze także
chronią doły wyłożone folią i szczelnie przykryte.
POSTĘPOWANIE W REJONACH PORAŻENIA, KLĘSK ŻYWIOŁOWYCH I
INNYCH ZAGROŻEŃ W REJONIE PORAŻENIA BRONIĄ JĄDROWĄ
Największe zagrożenie życia ludzkiego występuje w tym rejonie bezpośrednio po
wybuchu jądrowym. Jeżeli w momencie wybuchu ludzie znajdowali się w schronie, który
nie został uszkodzony, powinni w nim pozostać do chwili otrzymania zezwolenia na
wyjście. Po wyjściu ze schronu należy zwrócić uwagę na znaki ostrzegawcze, które do
tego czasu mogą zostać rozstawione. Szczególną uwagę należy zwrócić na znaki
informujące o skażeniu terenu.
Przebywając w terenie skażonym, należy przestrzegać następujących zasad:
− skrócić do niezbędnego minimum czas przebywania,
− nie wzniecać kurzu, a zimą nie wnosić śniegu do pomieszczeń nie skażonych,
− nie brać do rąk żadnych przedmiotów,
− omijać kałuże wody,
− nie pić skażonej wody i nie spożywać skażonych produktów żywnościowych,
− nie opierać się o drzewa, ściany budynków itp.,
− zwracać uwagę na to, by nie zabrudzić nie osłoniętych części ciała.
3.1. W REJONIE PORAŻENIA BRONIĄ CHEMICZNĄ
Po stwierdzeniu występowania bojowych środków trujących ludzie znajdujący się w
pomieszczeniach lub budowlach ochronnych, które nie są hermetyczne, powinni
założyć maski przeciwgazowe lub zastępcze środki ochrony dróg oddechowych.
Osoby opuszczające te pomieszczenia lub osoby, które napad chemiczny zastał poza
nimi, powinny założyć odzież ochronną lub zastępczą. W miarę możliwości należy
jak najszybciej opuścić teren objęty skażeniami, w kierunku wskazanym przez
odpowiednie organy obrony cywilnej i udać się do miejsca, gdzie przeprowadzone
zostaną zabiegi sanitarne i specjalne przez formacje obrony cywilnej. Zwierzęta,
które znalazły się w terenie skażonym środkami trującymi, muszą być poddane
zabiegom weterynaryjnym.
3.2. W REJONIE PORAŻENIA BRONIĄ BIOLOGICZNĄ
W przypadku, stwierdzenia skażenia bakteriologicznego określa się rejon skażenia,
izoluje od otoczenia osoby przebywające w nim (kwarantanna), wprowadza
stosowne ograniczenia i przystępuje do likwidacji skutków użycia broni
biologicznej.
Do podstawowych obowiązków obywateli znajdujących się w rejonie objętym
kwarantanną należy ścisłe przestrzeganie zarządzeń lokalnych władz, a zwłaszcza
dotyczących:
− przebywania i poruszania się w tym rejonie,
− utrzymywanie higieny,
− wykonywania podstawowych przedsięwzięć profilaktycznych,
− uboju zwierząt zakażonych i spożywania mięsa,
− współdziałania zdrowej ludności z pododdziałami prowadzącymi likwidację
zakażeń.
3.3. W
REJONIE PORAŻENIA NIEBEZPIECZNYMI ŚRODKAMI
CHEMICZNYMI
Na skutek nieprzewidzianych awarii, katastrof lub klęsk żywiołowych może nastąpić
zagrożenie naturalnego środowiska człowieka, zagrożenie zdrowia lub życia
mieszkańców.
Skażenie środowiska toksycznymi środkami przemysłowymi może nastąpić z
obiektów stałych (zakłady przemysłowe) lub ruchomych (cysterny kolejowe i
samochodowe).
Należy wtedy zachowywać się spokojnie, przeciwdziałać panice i lękowi, ściśle
wykonywać zarządzenia służb porządkowych. Stosować się do zaleceń i informacji
przekazywanych
w komunikatach, głównie środkami nagłaśniającymi
umieszczonymi na samochodach.
Przebywając na terenie otwartym:
− zwrócić uwagę na kierunek wiatru (obserwować unoszące się dymy, pary),
− opuścić zagrożony rejon (prostopadle do kierunku wiatru) stosując się do
poleceń zawartych w komunikatach przekazywanych przez ruchome środki
nagłaśniające,
− udać się do najbliższych budynków mieszkalnych lub publicznych.
Przebywające w pomieszczeniach osoby, które z jakichkolwiek przyczyn przed
wystąpieniem skażeń nie zdążyły wyjść z rejonu zagrożenia powinny:
− włączyć odbiornik radiowy lub telewizyjny na jedno z pasm lokalnych,
zastosować się do przekazywanych komunikatów i poleceń,
− pozostać w pomieszczeniach, zamknąć i uszczelnić mokrym papierem lub
szmatami drzwi, okna i otwory wentylacyjne, przebywać w miarę możliwości w
pomieszczeniach środkowych,
− osoby wyposażone w maski przeciwgazowe zakładają je,
− do chwili odwołania alarmu lub zarządzenia ewakuacji nie opuszczać
uszczelnionych pomieszczeń, nie przebywać w pobliżu okien i innych otworów
wentylacyjnych,
− powstrzymać się od spożywania posiłków, palenia tytoniu oraz prac
wymagających wysiłku, a więc dużego zapotrzebowania na tlen,
− wyłączyć wszystkie urządzenia elektryczne (oprócz radia i telewizora), wygasić
wszystkie płomienie,
− do ochrony dróg oddechowych stosować zwilżoną w wodzie lub w wodnym
roztworze sody oczyszczonej chusteczkę, tampon z gazy, ręcznik itp.
Przebywając w obiektach użyteczności publicznej stosować się do poleceń
kierownictwa.
3.4. W REJONIE PORAŻENIA BRONIĄ KLASYCZNĄ
W takim rejonie nie ma potrzeby stosowania środków ochrony dróg oddechowych,
oczu i skóry. W czasie prowadzenia prac ratowniczych i udzielania pomocy
poszkodowanym w tym rejonie należy uważać na niewybuchy, miny, które stanowią
duże zagrożenie dla życia i zdrowia pracujących tam ludzi. W razie ich wykrycia
prace należy przerwać, powiadomić służby obrony cywilnej i postępować zgodnie z
ich poleceniami.
3.5. W PRZYPADK U AWARII – BRAK WODY
W razie uszkodzenia lub wyłączenia dopływu wody, dostarczać ją będą do
poszczególnych wsi/osiedli beczkowozy. Przy czerpaniu wody ze studni, wodociągu
lub innego źródła należy mieć pewność, że nie zawiera ona substancji trujących.
Nabierać wodę do zamykanych naczyń lub wiader z pokrywą i kranem.
3.6. BRAK ELEKTRYCZNOŚCI
W przypadku braku prądu należy:
− nie otwierać bez potrzeby zamrażarki, w chłodnym pomieszczeniu utrzyma ona
niską temperaturę przez około trzy dni,
− w pierwszej kolejności należy zużywać produkty, które najszybciej się psują.
Pamiętać o przygotowaniu oświetlenia zastępczego (bateryjnego, akumulatorowego).
3.7. BRAK OGRZEWANIA
W razie uszkodzenia systemu grzewczego można być pozbawionym ogrzewania
przez dłuższy czas.
W takim przypadku należy:
− korzystać tylko z jednego pomieszczenia,
− zamknąć drzwi do zimnych pomieszczeń,
− uszczelnić i ocieplić okna,
− ubierać się wielowarstwowo.
Temperaturę pomieszczenia można zwiększyć używając świec stearynowych.
PRZYGOTOWANIE LOKALI, BUDYNKÓW MIESZKALNYCH ORAZ
POSTĘPOWANIE NA WYPADEK WYSTĄPIENIA KLĘSK ŻYWIOŁOWYCH –
ZAGROŻENIE POWODZIĄ
4.1. Przed powodzią.
Podwyższyć fundamenty budynków znajdujących się na terenach zalewowych ponad
przewidywany poziom wody w czasie powodzi. Główny wyłącznik prądu, tablice
bezpieczników i licznik powinny być zamontowane powyżej poziomu osiąganego
przez wody powodziowe. Sprawdzić zawory zainstalowane w kanalizacji ściekowej
swego domu w celu zapobieżenia cofania się wody z systemu kanalizacyjnego.
W czasie zagrożenia powodziowego:
− włączyć radio na częstotliwości radia lokalnego w celu wysłuchania
komunikatów o zagrożeniu i sposobach postępowania,
− przenieść na górne kondygnacje miejsca sypialne,
− przenieść wartościowe rzeczy na górne kondygnacje budynku,
− w miarę możliwości odesłać dzieci i osoby starsze w bezpieczne miejsce,
− ustalić sposoby kontaktowania się z rodziną w razie stracenia z nią łączności,
zgromadzić w domu niezbędną ilość nie psującej się żywności oraz czystej wody
w pojemnikach,
− zabezpieczyć się w odpowiednią ilość źródeł światła – latarki, świece, zapasowe
baterie.
W czasie powodzi, jeśli jesteśmy wewnątrz domu:
− włączyć radio lub telewizor, aby uzyskać najnowsze informacje o sytuacji,
− zgromadzić w jednym miejscu przygotowane zapasy ewakuacyjne,
− jeśli zostanie nakazane opuszczenie domów, zrobić to natychmiast.
Jeśli jesteśmy na zewnątrz:
− udać się na najwyższe miejsce w terenie i pozostać tam,
− unikać przekraczania wszelkich nurtów wodnych, jeśli nurt jest bardzo szybki, z
zawirowaniami, nawet 15 cm warstwa wody może ściąć z nóg.
4.2. Po powodzi
Nie powracać do domu, dopóki władze nie ogłoszą, że jest to bezpieczne. W czasie
wchodzenia do zabudowań zachować szczególną ostrożność. Sprawdzić fundamenty,
ściany, podłogi, drzwi i okna, aby się upewnić, że budynek nie grozi zawaleniem.
Zwrócić uwagę na pęknięte lub nieszczelne przewody gazowe, zalane instalacje
elektryczne oraz zalane środki ochrony roślin i inne substancje, które mogą
spowodować skażenie środowiska.
HURAGANOWE WIATRY
W okresie ostrzeżenia o silnych wiatrach:
− słuchać komunikatów podawanych przez radio lub telewizję o rozwoju sytuacji,
− zamknąć i zabezpieczyć okna,
− wnieść do domu przedmioty takie, jak np. narzędzia oraz umocować przedmioty,
których nie można wnieść do wewnątrz,
− usunąć lub wzmocnić zewnętrzne anteny,
− zainstalować taśmy wiążące konstrukcję dachu ze ścianami i fundamentami
budynku,
− w miarę możliwości ograniczyć wyjazdy prywatnymi samochodami,
− usunąć martwe i słabe gałęzie na drzewach,
− nastawić lodówkę i zamrażarkę na najzimniejszy zakres,
− ograniczyć wyjścia dzieci i osób starszych,
− zadbać o zwierzęta domowe.
5.1. Podczas silnej wichury
Nie zatrzymywać się pod trakcjami elektrycznymi, planszami reklamowymi,
drzewami, itp.
Jeśli jesteśmy w domu:
− słuchać komunikaty podawane w radiu lub telewizorze o rozwoju sytuacji,
− unikać używania wind,
− pozostać z dala od okien, oszklonych drzwi,
− trzymać pod ręką latarki oraz dodatkowe baterie,
− unikać używania otwartych źródeł ognia, takich jak świece lub lampy naftowe,
− ograniczyć korzystanie z telefonu do minimum.
5.2. Po odwołaniu alarmu
Wracać do domu dopiero wtedy, gdy władze ogłoszą, że jest to bezpieczne. Unikać
leżących lub zwisających przewodów energetycznych i natychmiast zgłaszać takie
przypadki do zakładu energetycznego, straży pożarnej lub policji. Ostrożnie
wkraczać do swego domu. Pootwierać okna i drzwi w celu przewietrzenia i
osuszenia domu. Używać samochodu tylko w koniecznych sytuacjach. Telefonu
używać tylko w związku z sytuacją zagrożenia. Pomagać rannym lub
poszkodowanym osobom, udzielając pierwszej pomocy. Nie przenosić ciężko
rannych osób, chyba, że są one bezpośrednio zagrożone doznaniem kolejnych
obrażeń.
5.3. Sprawdzanie instalacji w zniszczonym domu
Sprawdzić, czy występuje ulatnianie się gazu. Jeżeli czuć zapach gazu albo słychać
bulgoczący lub syczący odgłos, otworzyć okno i szybko opuścić budynek. Zamknąć
dopływ gazu głównym zewnętrznym zaworem, poinformować zakład gazowniczy.
Jeśli zamknięto dopływ gazu z jakiegokolwiek powodu, to gaz może być włączony
ponownie tylko przez uprawnionego fachowca. Skontrolować zniszczenia instalacji
elektrycznej. Jeśli występują iskrzenia, czuć swąd spalonej izolacji, pozrywane i
popalone są przewody, to należy wyłączyć dopływ prądu głównym bezpiecznikiem
lub głównym wyłącznikiem i wezwać elektryka. Sprawdzić uszkodzenia instalacji
wodociągowej i ściekowej. Jeśli istnieje podejrzenie jej uszkodzenia to należy unikać
korzystania z toalet i wezwać hydraulika.
INDYWIDUALNE ŚRODKI OCHRONY PRZED SKAŻENIAMI
Indywidualne środki ochrony przed skażeniami zabezpieczają przed bojowymi środkami
trującymi, biologicznymi, pyłem promieniotwórczym oraz częściowo przed działaniem
promieniowania cieplnego podczas wybuchów jądrowych. Należą do nich środki ochrony
dróg oddech owych i środki ochrony skóry.
6.1. ŚRODKI OCHRONY DRÓG ODDECHOWYCH
Rozróżnia się dwa rodzaje masek przeciwgazowych:
filtracyjne, których działanie polega na oczyszczaniu powietrza wdychanego z
substancji szkodliwych,
izolacyjne, które umożliwiają oddychanie powietrzem lub tlenem zawartym bądź
wytworzonym w urządzeniach wchodzących w skład tych masek. W przypadku
braku etatowych środków ochrony można wykonać w prosty sposób zastępcze środki
ochrony dróg oddechowych w postaci tamponów.
Poniżej podano kilka przykładów wykonania zastępczych środków ochrony dróg
oddechowych:
− szal wełniany lub ręcznik złożony w dwie warstwy, Przykładany na nos i usta i
zawiązany z tylu głowy.
Do wykonania takiej maski potrzebne są:
− woreczek plastykowy o wymiarach: 35 cm x 50 cm x 60 cm,
− plaster przylepny o wymiarach 2,5 cm x 5 m.
Na wysokości ust i nosa wycina się otwór, dolną część woreczka wkłada się w
kołnierz i owija szalikiem. Całość mocowana jest plastrem.
− sześć warstw celulozy (ligniny) wkłada się w damską pończochę, obwiązuje
sznurkiem z dwóch stron i zakłada na twarz.
Do sporządzenia takiej maski potrzebny jest:
− filcowy kapelusz,
− przeźroczysty, giętki plastyk,
− plaster przylepny.
Maskę wykonuje się zgodnie z pokazanym wyżej rysunkiem.
6.2. ŚRODKI OCHRONY SKÓRY
Do ochrony skóry wykorzystuje się ogólno wojskową odzież ochronną, która składa
się z płaszcza ochronnego, pończoch i rękawic ochronnych.
Ponadto do ochrony skóry można wykorzystywać odzież ochronną lekką (do
długotrwałych działań w terenie skażonym).
Przed pyłem promieniotwórczym zabezpieczają też zastępcze środki ochrony skóry.
W stosunku do bojowych środków chemicznych i biologicznych mają ograniczone
zdolności ochronne.
Zastępczymi środkami ochronnymi skóry mogą być:
− fartuchy ochronne gumowe, z tkanin podgumowanych i impregnowanych,
skórzane i z tworzyw sztucznych,
− wszelkiego rodzaju płaszcze i peleryny przeciwdeszczowe z gumy lub
podgumowane z płótna impregnowanego, tkanin z włókien sztucznych, folii itp.,
− kombinezony skórzane i ubiory z folii metalizowanej,
− buty gumowe, skórzane i z tworzyw sztucznych,
− okulary ochronne (przemysłowe, narciarskie, motocyklowe),
− nakrycia głowy gumowe, skórzane i z tworzyw sztucznych.
Z wymienionych środków można skompletować odzież ochronną, która
(uzupełniona maską lub półmaską) umożliwi wykonanie krótkotrwałych czynności
ratunkowych.
ZBIOROWE ŚRODKI OCHRONY LUDNOŚCI
Do zbiorowych środków ochrony ludności przed działaniem broni masowego rażenia i
niebezpiecznych środków chemicznych zalicza się budowle ochronne i ewakuację.
7.1. BUDOWLE OCHRONNE
Ze względu na właściwości ochronne budowle dzielą się na:
1) Schrony,
2) Ukrycia:
− typu l – zabezpieczające przed czynnikami wybuchu jądrowego,
− typu II – zabezpieczające przed opadem promieniotwórczym.
Schrony wykonuje się w czasie pokoju, podczas realizacji nowych inwestycji,
natomiast ukrycia zarówno w czasie pokoju, zagrożenia jak i wojny.
Na terenie gminy nie ma istniejących budowli ochronnych, toteż należy je
przygotowywać sukcesywnie lub doraźnie w okresie poprzedzającym
zagrożenie. Budowle takie najczęściej zlokalizowane będą pod budynkami
mieszkalnymi, użyteczności publicznej, w zakładach pracy, jak i jako obiekty
wolnostojące.
Można też, w razie zagrożenia, wykorzystywać do ochrony ludności wszelkiego
rodzaju tunele, przejścia podziemne, piwnice i inne pomieszczenia odpowiednio
je przygotowując.
7.2. EWAKUACJA LUDNOŚCI
Ewakuacja polega na zorganizowanym przemieszczeniu ludności z rejonów, w
których przebywanie może zagrażać życiu lub zdrowiu do rejonów
bezpieczniejszych. Informacja o przeprowadzeniu ewakuacji ludności zostanie
przekazana poprzez: syreny alarmowe SWO, ruchome środki nagłaśniające – Straży
Miejskiej, OSP i KP Policji, rozplakatowane obwieszczenia i w komunikatach
podawanych przez lokalne mass media. Z uwagi na uwarunkowania wynikające z
charakteru niebezpieczeństwa, na terenie gminy może być przeprowadzona
ewakuacja I stopnia lub ewakuacja II stopnia, podczas których przewiduje się
ewakuację zorganizowaną oraz samoewakuację.
Ewakuację planową przewiduje się dla ludności miasta obronnie i produkcyjnie
niezaangażowanej.
Do tej grupy ludności zalicza się:
− matki (opiekunów) z dziećmi do lat 8;
− osoby w wieku poprodukcyjnym;
− osoby chore i niepełnosprawne.
W związku z dynamicznym rozwojem motoryzacji, wiążącym się z posiadaniem
własnych samochodów przez coraz większą liczbę rodzin (gospodarstw domowych),
w procedurach ewakuacji I i II stopnia należy uwzględniać znaczącą rolę
samoewakuacji – w większości przypadków ten rodzaj ewakuacji będzie elementem
dominującym w procesie planowania i przeprowadzania ewakuacji. Może ona
wystąpić jeszcze przed podjęciem decyzji o ewakuacji, jak również w czasie jej
trwania. Ewakuację ludności opiera się o transport samochodowy i kolejowy,
dopuszcza się również ewakuację mieszkańców własnymi pojazdami
(samoewakuacja kierowana). Ludność ewakuuje się poprzez jeden z –
przygotowanych wcześniej – punktów ewidencyjno – informacyjnych (PEI), punktów
zbiórki (PZb) i punktów załadowczych (PZ), które są powiązane terytorialnie z
miejscem zamieszkania.
W PEI rejestruje się i wydaje karty ewakuacji osobom, którym przed zarządzeniem
ewakuacji kart tych nie wydano. Karta ewakuacji ważna jest tylko z dowodem
tożsamości. W razie jej utraty lub zniszczenia należy niezwłocznie powiadomić
organ, który ją wydał. Kartę należy utrzymywać w ciągłej aktualności. Karta wraz z
dokumentem tożsamości stanowi podstawę do wydania przysługujących świadczeń,
zakwaterowania w rejonie rozmieszczenia, przebywania w tym rejonie i poruszania
się. W PEI informuje się również ludność o organizacji ewakuacji oraz kieruje do
miejsc zbiórki i załadunku, z których następnie odjeżdża w zorganizowanych
kolumnach do miejsc przeznaczenia. W punktach tych udziela się też zezwolenia na
opuszczenie miasta (rejonu ewakuacji) własnym środkiem transportowym, (jeśli
wcześniej nie dokonano tej czynności). Każda ewakuowana osoba może zabrać nie
więcej niż 50 kg bagażu, w tym powinna zabrać żywność na okres 3 dni. Do
transportu bagaży ewakuowanych osób planuje się dodatkowo samochody
ciężarowe(ciągniki rolnicze z przyczepami). Ludność opuszczająca swoje
dotychczasowe miejsca zakwaterowania powinna wyłączyć urządzenia domowe,
wyłączyć dopływ wody, gazu i energii elektrycznej, pozamykać okna i drzwi. W
nowych miejscach zakwaterowania zabezpieczenie socjalno-bytowe organizują
lokalni szefowie OC i szef OC województwa. W razie wprowadzenia systemu
reglamentowania zaopatrzenia terenowa administracja samorządowa wydaje
ewakuowanej ludności bony (talony) na podstawie odcinków „B” kart ewakuacji.
PROFILAKTYKA PRZECIWPOŻAROWA W BUDYNKACH MIESZKALNYCH
Profilaktyka przeciwpożarowa w budynkach mieszkalnych polega na właściwym
przygotowaniu budynków do ochrony przeciwpożarowej poprzez wykonanie
następujących przedsięwzięć:
− usunięcie wszystkich zbędnych materiałów łatwopalnych,
− zabezpieczenie budynków w podręczne środki gaśnicze i w podręczny sprzęt
gaśniczy,
− przygotowanie i oznakowanie wyjść zapasowych, korytarzy i przejść, z których
powinny być usunięte wszystkie przedmioty,
− oszklenie wszystkich otworów okiennych na strychach, w piwnicach, klatkach
schodowych itp. (zapobiega przedostaniu się iskier, a tym samym rozprzestrzenianiu
się ognia),
− utrzymanie w odpowiednim stanie dojazdów i punktów czerpania wody,
− kontrolowanie instalacji elektrycznej i gazowej,
− zachowanie ostrożności podczas korzystania z pieców węglowych,
− zapoznanie się ze sposobami likwidacji zarodków pożarów,
− przy wejściach (włazach) z klatki schodowej na strych i ze strychu na dach powinny
być zainstalowane mocne, wygodne drabinki.
Na drzwi i okna, na klatkach schodowych i przejściach między nimi, wyjściach na dachu
itp. nie zakładać krat. Krata utrudnia ewakuację podczas pożaru oraz wydłuża czas
oczekiwania na pomoc strażaków. W obawie przed złodziejami należy zakładać kraty z
możliwością otworzenia ich od wewnątrz. Klucz należy zostawić w miejscu znanym
wszystkim domownikom. Pamiętać należy, że może to być jedyna droga ewakuacji.
Korytarzy i dojść do mieszkań nie należy zastawiać sprzętami, gdyż w ten sposób
utrudnia się drogę ewakuacji oraz dojście ratowników.
W ramach profilaktyki przeciwpożarowej przy eksploatacji urządzeń energetycznych:
− nie stosować bezpieczników o większej mocy, niż wskazane, nie „watować”
bezpieczników topikowych,
− używać tylko tyle odbiorników prądu elektrycznego, na ile obliczono moc instalacji
elektrycznej; nadmierne obciążenie instalacji powoduje przegrzewanie się
przewodów wypalanie styków w gniazdkach, puszkach rozgałęźnych,
− nie eksploatować uszkodzonych urządzeń elektrycznych,
− nie ustawiać sprzętu telewizyjnego i radiowego na nie wentylowanych regałach, na
półkach obłożonych książkami i innymi materiałami palnymi, ponieważ powolne i
długotrwałe nagrzewanie zakurzonych przedmiotów może doprowadzić do zapłonu,
− nie podłączać odbiorników energii poprzez stosowanie „prowizorek” oraz
przedłużaczy elektrycznych,
− nie ustawiać elektrycznych urządzeń grzewczych w pobliżu materiałów palnych
(mebli, firanek itp.).
W ramach profilaktyki przeciwpożarowej przy eksploatacji urządzeń gazowych:
− nie przechowywać w mieszkaniu więcej niż dwie butle gazowe o ładunku
nieprzekraczającym 11 kg (nie podłączonych do urządzeń gazowych),
− nie przechowywać butli gazowych w pomieszczeniach poniżej poziomu terenu
(piwnicach, klatkach schodowych). Gaz propan-butan jest cięższy od powietrza i w
przypadku zalegania grozi wybuchem,
− nie zatykać przewodów wentylacyjnych, ponieważ w przypadku braku odpowiedniej
ilości powietrza gaz nie ulega całkowitemu spalaniu i wtedy powstaje
niewyczuwalny tlenek węgla i można ulec zatruciu,
− okresowo zlecać czyszczenie kanałów wentylacyjnych i kominowych; zaniedbanie
tych czynności jest często przyczyną śmiertelnych zatruć tlenkiem węgla,
szczególnie w czasie kąpieli w łazienkach wyposażonych w piece gazowe,
− nie należy ogrzewać mieszkania kuchnią gazową, gdyż takie praktyki bardzo często
kończą się poważnymi zatruciami,
− stosując gazowe urządzenia promiennikowe wyposażone w katalizatory należy
pamiętać, że mogą być używane w pomieszczeniach o powierzchni powyżej 40 m²,
w których nie przebywają stale ludzie,
− nie ustawiać urządzeń grzewczych w pobliżu materiałów palnych (mebli, firanek
itp.).
Nieostrożność i niezachowanie elementarnych zasad bezpieczeństwa przeciwpożarowego
to główne przyczyny powstania większości pożarów, dlatego należy:
− nie pozwalać, by dzieci bawiły się ogniem otwartym, materiałami pirotechnicznymi
czy urządzeniami elektrycznymi. Nigdy nie pozostawiać małoletnich dzieci bez
opieki,
− nie spalać śmieci w śmietnikach,
− nie palić papierosów w łóżku lub fotelu przed zaśnięciem,
− nie zapalać świec stojących pod półkami lub lamp z abażurem przylegającym
bezpośrednio do palnych mebli. Nagrzewanie może trwać wiele godzin, aż do
momentu zapalenia,
− nie pozostawiać włączonej kuchenki gazowej bez dozoru. Kipiąca woda z garnka
może doprowadzić do wybuchu zgaszonego, ulatniającego się gazu,
− powinno się posiadać gaśnicę proszkową o wadze minimum 2 kg, którą w razie
konieczności będzie można ugasić pożar w zarodku. Taką gaśnicą można gasić
palące się urządzenia elektryczne będące pod napięciem.
Kiedy wyjeżdżamy na dłuższy czas z domu musimy pamiętać o wyłączeniu zasilania
prądem elektrycznym oraz zakręcić zarówno zawór gazowy jak i wody.
Sąsiadom pozostawiamy informację, gdzie będziemy przebywać. W przypadku
posiadania butli gazowej należy dokładnie zakręcić zawór.
W sytuacjach, gdy powstanie pożar:
− dzwonić pod numer straży pożarnej (tel. 998 lub 112),
− o ile jest to możliwe należy w zarodku ugasić pożar przy pomocy posiadanych
środków (gaśnica, woda), pamiętając o bezpieczeństwie własnym i innych osób,
− do gaszenia pożaru urządzeń elektrycznych nigdy nie należy stosować wody,
− o zagrożeniu należy powiadomić sąsiadów,
− w przypadku, gdy nie można opuścić mieszkania należy przejść do pomieszczeń
najdalej położonych od miejsca gdzie się pali i krzykiem wzywać pomocy,
− należy pamiętać o odłączeniu dopływu energii elektrycznej (wyłączyć bezpieczniki).
W sytuacjach gdy poczujemy gaz:
− powiadomić należy pogotowie gazowe (tel. 992) i administrację,
− powiadomić sąsiadów,
− nie włączać światła ani żadnych urządzeń elektrycznych, nie zapalać zapałek ani
zapalniczek czy też urządzeń iskrzących,
− zamknąć zawór gazu w mieszkaniu,
− otworzyć szeroko okna powodując wywiew gazu na zewnątrz, zmniejszając w ten
sposób jego stężenie.
PIERWSZA POMOC MEDYCZNA
Znajomość sposobów udzielania pierwszej pomocy jest zawsze potrzebna, a
wyjątkowego znaczenia nabiera w razie masowych strat sanitarnych, jakie mogą zaistnieć
w rejonach porażenia.
Podstawowym zadaniem pierwszej pomocy jest utrzymanie przy życiu poszkodowanego
oraz zapobieżenie dalszym powikłaniom. Pomoc ta może obejmować następujące
zabiegi:
− zabezpieczenie poszkodowanego przed dodatkowymi urazami,
− zatamowanie krwawienia (doraźny opatrunek uciskowy),
− zapewnienie drożności dróg oddechowych (usunięcie ciał obcych z ust),
− sztuczne oddychanie metodą „usta-usta” i „usta-nos”,
− zewnętrzny masaż serca,
− założenie opatrunku na miejsce zranione,
− oczyszczenie skażonych powierzchni ciała i odzieży,
− unieruchomienie złamań (za pomocą środków podręcznych),
Wykonanie czynności składających się na pierwszą pomoc medyczną zmniejsza
śmiertelność, zapobiega ciężkim powikłaniom (wstrząsom, zakażeniom).