Planowanie i realizacja zadań obronnych wynikających z obowiązków państwa-gospodarza (HNS)

HOST NATION SUPPORT (HNS) – WSPARCIE POBYTU I DZIAŁAŃ WOJSK
SOJUSZNICZYCH NA TERYTORIUM KRAJU GOSPODARZA.
HNS – cywilna i wojskowa pomoc świadczona w czasie pokoju, w sytuacjach
kryzysowych i podczas konfliktów, przez państwo, na którego terytorium
przemieszczają się lub są rozmieszczone i działają siły i organizacje NATO. Zakres
realizowanych przedsięwzięć regulują zobowiązania wynikające z porozumień w
ramach Sojuszu lub z dwustronnych bądź wielostronnych umów zawartych między
„państwem – gospodarzem” oraz organizacją NATO i państwami wysyłającymi wojska.
Polski HNS obejmuje nie tylko zaopatrzenie, usługi i infrastrukturę (logistykę), ale także
dostarczenie sojusznikom innych „produktów”, jakimi są informacje, swoboda
działania, bezpieczeństwo i poparcie społeczne.
W nowoczesnej logistyce NATO występuje wymóg „wykorzystywania zasobów
miejscowych”. Wykorzystanie ich opiera się na trzech założeniach:

1. Potrzeby i możliwości zasobów wojskowych i cywilnych powinny być
   zbilansowane. Za wykorzystaniem sił i środków cywilnych muszą przemawiać
   określone korzyści lub ułatwienia (uzupełnienie niedostatków logistyki wojskowej,
   zysk na czasie, korzyści finansowe).
2. Korzystanie z zasobów cywilnych musi być legalne, tzn. oparte na prawie państwa
   przyjmującego. Jego ustawodawstwo powinno regulować realizację świadczeń
   osobistych i rzeczowych na korzyść wojsk sojuszniczych od chwili ich przybycia.
3. Zasoby cywilne i wojskowe wykorzystuje się łącznie, gdyż mają one charakter
   komplementarny i uzupełniają się nawzajem, zwiększając możliwości wspieranych
   wojsk.
   Podstawowe wsparcie, które może być dostarczane przez cywilnych
   kontrahentów to: – transport kolejowy i samochodowy, – prace załadunkowe i wyładunkowe, – tworzenie składów i magazynów, – obsługę, ewakuację techniczną i remonty pojazdów samochodowych, – udostępnienie urządzeń i linii telekomunikacyjnych, – usługi socjalno-bytowe, komunalne, – prace i usługi kwaterunkowo-komunalne, – zaopatrzenie w artykuły codziennego użytku.
   Zasady kontraktowania cywilnych dostaw i usług:
4. Kontrakty planowane zawczasu (w sytuacjach słabego rozeznania w przyszłych
   działaniach oraz szacunkowe określenie potrzebnych dostaw i usług. Kontrahenci
   opłacani są za pomocą zaliczek, którzy utrzymują określony stan w gotowości do
   udzielenia przewidywanych dostaw i usług. Stosuje się opłaty podstawowe
   stanowiące minimalne sumy rekompensujące nakłady poniesione przez dostawcę,
   gdyby nie doszło do realizacji kontraktu z przyczyn losowych, oraz opłatę
   bodźcową za dobre wykonanie dostawy lub usługi),
5. Kontrakty doraźne (stosuje się je, gdy znany jest zakres, wymagania i miejsce
   zapotrzebowania) – bardziej skuteczne, wydajne i oszczędne.
   Na wzrost roli HNS w całokształcie zabezpieczenia logistycznego wpływają: – stosunkowo niska zdolność przerzutu wojsk i materiałów na duże odległości, – ograniczone możliwości organów logistycznych niektórych państw,

• obniżający się poziom zasobów, gdyż wiele państw restrukturyzuje swoje siły
  zbrojne.
  Podstawę udzielanego wsparcia powinny stanowić umowy zawierane na zasadach
  obowiązujących w całym Sojuszu. Standaryzuje je ”Sojusznicza Doktryna i procedury
  połączonego wsparcia przez państwo-gospodarza AJP-4.5”.
  Równolegle z realizacją zadań HNS, organy administracji rządowej i samorządowej
  będą realizowały, w warunkach kryzysu, rozszerzone zadania z zakresu: mobilizacji
  gospodarki, wykorzystania zasobów narodowych, ochrony ludności, utrzymania
  bezpieczeństwa i porządku publicznego oraz zachowania ciągłości kierowania sferą
  cywilną.
  Zadanie koordynacji działań organów władzy publicznej związanych z HNS zgodnie z
  prawem polskim spoczywa na Ministrze Obrony Narodowej.
  Podstawę dla udzielenia wsparcia daje ratyfikowana w 1998 r. umowa między stronami
  Traktatu Północnoatlantyckigo dotycząca statusu ich sił zbrojnych (zał. 7), która w: – art. I ust. 2 – przewiduje zastosowanie umowy w stosunku do władz
  administracyjnych umawiających się stron w granicach administrowanych przez
  nie terenów, – art. IX – przewiduje możliwość nabywania na miejscu towarów i usług na tych
  samych zasadach i z zasady – przez te same organy, które dokonują zakupów na
  potrzeby Sił Zbrojnych RP, – art. IX ust. 3 – ustala, że udostępnienie przez „władze państwa przyjmującego”
  potrzebnych gruntów, budynków i urządzeń będzie odbywało się na zasadach
  dotyczących zakwaterowania Sił Zbrojnych państwa przyjmującego.
  Uszczegółowienie i wykładnię trybu postępowania wobec goszczących wojsk daje
  ustawa z 23 września 1999 r. o zasadach pobytu wojsk obcych na terytorium
  Rzeczypospolitej Polskiej oraz zasadach ich przemieszczania się przez to terytorium
  (Dz.U. 2018 poz. 35).
  Zadania wykonywane przez administrację rządową i samorządową w strukturach
  HNS.
  Główną rolę w zakresie realizacji zadań HNS w terenie spełnia Wojewoda –
  przedstawiciel Rady Ministrów w terenie, zwierzchnik administracji rządowej i organ
  koordynujący jednostki samorządu terytorialnego. Postrzegany jest jako organizator i
  koordynator stosowanych przedsięwzięć planistycznych i wykonawczych, animator
  współdziałania zainteresowanych organów i reprezentant w lokalnych kontaktach
  oficjalnych z przedstawicielami Sojuszników.
  Sprawne
  funkcjonowanie systemu
  wsparcia,
  uzależnione
  jest
  od
  zagwarantowania udziału w nim, oprócz sił zbrojnych państwa gospodarza, również
  organów administracji publicznej i niektórych innych podmiotów i instytucji. Stąd
  niezbędnym jest wcześniejsze przygotowanie upoważnionych przedstawicieli do
  reprezentowania organów administracji publicznej, tak aby w danej sytuacji
  organizowanie i udzielanie wsparcia jak najmniej absorbowało właściwy organ
  administracji publicznej.
  Samorząd województwa odgrywa ważną rolę w zakresie wykonywania na rzecz wojsk
  NATO określonych usług publicznych, takich jak: – udostępnienie dróg wojewódzkich i organizacja ruchu po nich, – korzystanie z baz danych wchodzących w skład krajowego systemu informacji o
  terenie.
  Samorząd powiatowy jest głównym wykonawcą publicznych zadań ponadgminnych w
  zakresie:
• udostępnienia terenów i nieruchomości na czasowe rozmieszczenie sojuszniczych
  i własnych jednostek wojskowych oraz magazynowanie uzbrojenia, urządzeń i
  środków materiałowych, – wykorzystanie powiatowych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej, – zapewnienia ochrony przeciwpożarowej i kontroli przestrzegania przez
  sojuszników przepisów o ochronie środowiska, – współpracy wojskowych organów porządkowych z komendą powiatową policji.
  Samorząd gminny tzw. administracja świadcząca: – dostawę wody, ogrzewania, gazu, energii elektrycznej, – usługi w zakresie czystości i właściwych warunków sanitarnych, – możliwość korzystania z niektórych urządzeń infrastrukturalnych.