Międzynarodowe prawo humanitarne konfliktów zbrojnych

Międzynarodowe prawo
humanitarne konfliktów zbrojnych
Wprowadzenie
I. Czym jest międzynarodowe prawo humanitarne
II. Zasady międzynarodowego prawa humanitarnego
III. Akty regulujące międzynarodowe prawo humanitarne
Po raz pierwszy to określenie zostało użyte w Wiedniu 1965 r. w jednej z uchwał XX
Międzynarodowej Konferencji Czerwonego Krzyża. Wcześniej zamiast tego terminu stosowano
takie nazewnictwo jak „prawo wojenne”, „prawo wojny” lub „prawo konfliktów zbrojnych”.
Termin międzynarodowe prawo humanitarne weszło do powszechnego używania w oficjalnych
dokumentach i opracowaniach naukowych w dniu 10 czerwca 1977 roku, a więc w dniu
przyjęcia Aktu Końcowego Konferencji Dyplomatycznej w sprawie potwierdzenia i rozwoju
międzynarodowego prawa humanitarnego konfliktów zbrojnych.
Część obecnie funkcjonujących definicji określa międzynarodowe prawo humanitarne, jako zespół
norm, który ma na celu ochronę osób i dóbr przed skutkami konfliktów zbrojnych lub jako zespół
norm mających za zadanie ochronę ofiar konfliktów zbrojnych albo jako zespół norm odnoszących się
do zachowania i odpowiedzialności państw oraz ich funkcjonariuszy i obywateli w czasie konfliktu
zbrojnego.
Komentarz do Protokołów Dodatkowych z 8 czerwca 1977 roku do Konwencji Genewskich z 1949
rok, opublikowany w 1987 roku przez Międzynarodowy Komitet Czerwonego Krzyża definiuje zaś
międzynarodowe prawo humanitarne w następujący sposób:
„Termin >międzynarodowe prawo humanitarne konfliktów zbrojnych< oznacza normy
międzynarodowe ustanowione przez umowy międzynarodowe lub zwyczaj międzynarodowy,
których szczególnym zadaniem jest rozwiązywanie problemów humanitarnych wynikających
bezpośrednio z międzynarodowych lub niemiędzynarodowych konfliktów zbrojnych i które z
przyczyn humanitarnych ograniczają prawo stron konfliktu zbrojnego do swobodnego wyboru
metod i środków prowadzenia działań zbrojnych lub chronią osoby i dobra, które są lub mogą być
dotknięte skutkami konfliktu zbrojnego”.
MIĘDZYNARODOWE PRAWO HUMANITARNE KONFLIKTÓW ZBROJNYCH
PRAWO
PRZECIWWOJENNE
(IUS CONTRA BELLUM)
Normy prawa
międzynarodowego, których
celem jest zapobieganie
konfliktom zbrojnym-I iII Konwencja haska
(1907)- Pakt Ligi Narodów
(1919)- Traktat przeciwwojenny
„Brianda-Kelloga”
(1928)- Karta Narodów
Zjednoczonych (1945)
PRAWO WOJENNE
(IUS IN BELLO)
Normy prawa
międzynarodowego, których
celem jest ograniczenie
swobody stron wojujących w
doborze środków i metod
prowadzenia walki- Deklaracja w przedmiocie
wojny morskiej (1856)- Deklaracja w przedmiocie
pocisków wybuchających
małego kalibru (1868)- Konwencje haskie (1899 i
1907)- Konwencja dot. pewnych broni
Konwencjonalnych
powodujących
nadmierne cierpienia (1980)- Konwencja dot. min
przeciwpiechotnych (1997)
PRAWO
HUMANITARNE
Normy prawa
międzynarodowego, których
celem jest ochrona ofiar wojny- Konwencja Genewska (1864)- X Konwencja haska (1907)- Konwencje Genewskie (1949)- Protokoły Dodatkowe (1977) normy
prawa międzynarodowego, których
celem jest ochrona dóbr kultury- Konwencja haska (1954)
normy prawa międzynarodowego,
których celem jest penalizacja
naruszeń prawa humanitarnego- porozumienia dot. trybunałów
karnych (Norymberga 1945, Haga
1993, 1998, Arusza 1994)
Zbiór podstawowych zasad
Szczegółowy zakres zastosowania dla każdej przedstawionej zasady został
opisany w tzw. nawiasach kwadratowych.
[MKZ]- oznacza zasady zwyczajowe mające zastosowanie w międzynarodowych
konfliktach zbrojnych.
[NMKZ]- oznacza zasady zwyczajowe mające zastosowanie w
niemiędzynarodowych konfliktach zbrojnych.
Przedstawiona poniżej lista opiera się na wnioskach JEAN-MARIE
HENCKAERTSA opisanych jego tomie I Studium poświęconego
zwyczajowemu międzynarodowemu prawu humanitarnemu.
Biorąc jednak pod uwagę fakt, że celem Studium nie było szczegółowe
określenie zwyczajowego charakteru z każdej z wymienionych przez
niego norm należy pamiętać, że nie naśladują one struktury
istniejących traktatów.
Zasada 1.
Strony konfliktu powinny zawsze rozróżniać osoby cywilne i kombatantów. Ataki mogą być
kierowane jedynie przeciwko kombatantom. Ataków nie wolno kierować przeciwko osobom
cywilnym. [MKZ/NMKZ].
Zasada 2.
Zabronione są akty lub groźby przemocy, których głównym celem jest zastraszenie ludności
cywilnej. [MKZ/NMKZ].
Zasada 3.
Kombatantami są wszyscy członkowie sił zbrojnych strony konfliktu, za wyjątkiem personelu
medycznego i duchownego. [MKZ].
Zasada 4.
Siły zbrojne strony konfliktu składają się ze wszystkich uzbrojonych i zorganizowanych sił, grup i
oddziałów, które podlegają dowództwu odpowiedzialnemu przed tą stroną za postępowanie jego
podwładnych. [MKZ].
Zasada 5.
Osobami cywilnymi są wszystkie osoby nie będące członkami sił zbrojnych. Ludność cywilna
obejmuje wszystkie osoby cywilne. [MKZ/NMKZ].
Zasada 6.
Osoby cywilne nie korzystają z ochrony przed atakami, jeżeli
uczestniczą bezpośrednio w działaniach zbrojnych, przez czas trwania
takiego uczestnictwa. [MKZ/NMKZ].
Zasada 7.
Strony konfliktu powinny zawsze rozróżniać pomiędzy dobrami o charakterze cywilnym a celami
wojskowymi. Ataki mogą być kierowane jedynie przeciwko celom wojskowym. Ataków nie wolno
kierować przeciwko dobrom cywilnym. [MKZ/NMKZ].
Zasada 8.
Co się tyczy dóbr, cele wojskowe są ograniczone do dóbr, które z powodu swej natury, swego
rozmieszczenia, swego przeznaczenia lub wykorzystania wnoszą istotny wkład do działalności wojskowej
i których całkowite lub częściowe zniszczenie, zajęcie lub zneutralizowanie daje określoną korzyść w
danej sytuacji. [MKZ/NMKZ].
Zasada 9.
Dobrami cywilnymi są wszystkie dobra, które nie są celami wojskowymi. [MKZ/NMKZ].
Zasada 10.
Dobra cywilne nie korzystają z ochrony przed atakami, jeżeli są bezpośrednio wykorzystywane w
działaniach zbrojnych, przez czas trwania takiego wykorzystania. [MKZ/NMKZ].
Zasada 11.
Zabronione są ataki bez rozróżnienia. [MKZ/NMKZ]
Zasada 12.
Atakami bez rozróżnienia są ataki:
a) które nie są skierowane przeciwko określonemu celowi wojskowemu;
b) wktórych stosuje się metody i środki walki, jakie nie mogą być ograniczone do określonego celu
wojskowego;
c) w których stosuje się metody i środki walki, których skutki nie mogą być ograniczone, jak to
nakazuje międzynarodowe prawo humanitarne i w następstwie tego, w każdym z tych wypadków,
mogą godzić w cele wojskowe i osoby cywilne lub w dobra o charakterze cywilnym.
[MKZ/NMKZ]
Zasada 13.
Zakazane są ataki w postaci bombardowania, niezależnie od zastosowanych metod i środków, które
jako jeden cel wojskowy traktują pewna liczbę celów wojskowych wyraźnie zarysowanych i
odróżniających się, położonych w mieście, na wsi lub innej strefie obejmującej podobne skupienie
osób cywilnych lub dóbr o charakterze cywilnym. [MKZ/NMKZ]
Zasada 14.
Zakazane jest wszczynanie ataku, co do którego można przypuszczać, że wywoła również straty w
życiu ludzkim wśród ludności cywilnej, ranienia osób cywilnych, szkody w dobrach o charakterze
cywilnym lub połączenie tych strat i szkód, jeśli byłyby one nadmierne w porównaniu z oczekiwaną
konkretną i bezpośrednią korzyścią wojskową. [MKZ/NMKZ]
Zasada 15.
Wtoku prowadzenia operacji wojskowych należy stale troszczyć się o oszczędzanie ludności cywilnej,
osób cywilnych oraz dóbr o charakterze cywilnym. Należy przedsięwziąć wszystkie praktycznie możliwe
środki ostrożności w celu uniknięcia, a przynajmniej sprowadzenia do minimum, nie zamierzonych strat
w życiu ludzkim wśród ludności cywilnej, ranienia osób cywilnych i szkód w dobrach o charakterze
cywilnym. [MKZ/NMKZ]
Zasada 16.
Każda ze stron konfliktu powinna uczynić wszystko, co jest praktycznie możliwe, dla sprawdzenia, czy
cele ataku są celami wojskowymi. [MKZ/NMKZ]
Zasada 17.
Każda ze stron konfliktu powinna przedsięwziąć wszystkie praktycznie możliwe środki
ostrożności w celu uniknięcia, a przynajmniej sprowadzenia do minimum, nie
zamierzonych strat w życiu ludzkim wśród ludności cywilnej, ranienia osób cywilnych
oraz szkód w dobrach o charakterze cywilnym. [MKZ/NMKZ]
Zasada 18.
Każda ze stron konfliktu powinna uczynić wszystko, co jest praktycznie możliwe, w celu
dokonania oceny tego, czy dany atak może spowodować nie zamierzone straty w życiu
ludzkim wśród ludności cywilnej, ranienia osób cywilnych oraz szkody w dobrach o
charakterze cywilnym, które byłyby nadmierne w stosunku do oczekiwanej konkretnej i
bezpośredniej korzyści wojskowej. [MKZ/NMKZ]
Zasada 19.
Każda ze stron konfliktu powinna uczynić wszystko, co jest praktycznie możliwe, aby
odstąpić od ataku lub go przerwać, gdy okaże się, że jego cel nie ma charakteru
wojskowego albo że można oczekiwać, iż wywoła on niezamierzone straty w życiu
ludzkim wśród ludności cywilnej, ranienia osób cywilnych lub szkody w dobrach o
charakterze cywilnym albo takie straty i szkody łącznie, których rozmiary byłyby
nadmierne w stosunku do oczekiwanej konkretnej i bezpośredniej korzyści wojskowej.
[MKZ/NMKZ]
Zasada 20.
Każda ze stron konfliktu, w wypadku gdy ataki mogą zagrozić ludności cywilnej, powinna wydać w
odpowiednim czasie skuteczne ostrzeżenie, chyba że okoliczności na to nie pozwalają.
[MKZ/NMKZ]
Zasada 21.
Jeżeli możliwy jest wybór między kilkoma celami wojskowymi dla osiągnięcia jednakowej korzyści
wojskowej, wybrany powinien być cel, którego zaatakowanie stanowi najmniejsze
niebezpieczeństwo dla osób cywilnych lub dóbr o charakterze cywilnym. [MKZ/prawdopodobnie
NMKZ]
Zasada 22.
Każda ze stron konfliktu powinna przedsięwziąć wszystkie praktycznie możliwe środki ostrożności w celu
ochrony ludności cywilnej oraz dóbr o charakterze cywilnym przed skutkami ataków. [MKZ/NMKZ]
Zasada 23.
Każda ze stron konfliktu powinna, tak dalece jak to jest możliwe, unikać umieszczania celów wojskowych
wewnątrz lub w sąsiedztwie stref gęsto zaludnionych. [MKZ/NMKZ]
Zasada 24.
Każda ze stron konfliktu powinna, tak dalece jak to jest możliwe, oddalić z sąsiedztwa celów wojskowych
pozostające pod ich władzą ludność cywilną oraz dobra o charakterze cywilnym. [MKZ/NMKZ]
Personel oraz obiekty medyczne i duchowne
Zasada 25.
Personel medyczny przydzielony wyłącznie do prowadzenia działalności medycznej powinien być
szanowany i chroniony we wszelkich okolicznościach. Traci ochronę wówczas, gdy poza ramami swej
funkcji humanitarnej, dopuści się popełnienia działań szkodliwych dla nieprzyjaciela. [MKZ/NMKZ]
Zasada 26.
Zabronione jest karanie za działalność o charakterze medycznym zgodną z etyką medyczną oraz
zmuszanie osób zajmujących się działalnością medyczną do czynów sprzecznych z zasadami etyki
medycznej. [MKZ/NMKZ]
Zasada 27.
Personel duchowny przydzielony wyłącznie do prowadzenia działalności religijnej powinien być
szanowany i chroniony we wszelkich okolicznościach. Traci ochronę wówczas, gdy poza ramami swej
funkcji humanitarnej, dopuści się popełnienia działań szkodliwych dla nieprzyjaciela. [MKZ/NMKZ]
Zasada 28.
Formacje medyczne przydzielone wyłącznie do prowadzenia działalności medycznej powinny być
szanowane i chronione we wszelkich okolicznościach. Tracą ochronę wówczas, gdy poza ramami swej
funkcji humanitarnej, są wykorzystywane do popełnienia działań szkodliwych dla nieprzyjaciela.
[MKZ/NMKZ]
Zasada 29.
Transporty medyczne przydzielone wyłącznie do prowadzenia działalności medycznej powinny być
szanowane i chronione we wszelkich okolicznościach. Tracą ochronę wówczas, gdy poza ramami
swej funkcji humanitarnej, są wykorzystywane do popełnienia działań szkodliwych dla
nieprzyjaciela. [MKZ/NMKZ]
Zasada 30.
Zabronione są ataki kierowane przeciwko personelowi oraz obiektom medycznym i duchownym,
używającym znaków ochronnych ustanowionych przez konwencje genewskie zgodnie z prawem
międzynarodowym. [MKZ/NMKZ]
Personel oraz obiekty pomocy humanitarnej
Zasada 31.
Personel pomocy humanitarnej powinien być szanowany i chroniony. [MKZ/NMKZ]
Zasada 32.
Dobra wykorzystywane w akcjach pomocy humanitarnej powinny być szanowane i chronione.
[MKZ/NMKZ]
Personel oraz dobra związane z misją pokojową
Zasada 33.
Zabronione jest kierowanie ataków przeciwko personelowi oraz dobrom służącym dla celów misji
pokojowej zgodnie z Kartą Narodów Zjednoczonych, pod warunkiem że uprawnione są do ochrony
przysługującej osobom cywilnym oraz dobrom o charakterze cywilnym na podstawie
międzynarodowego prawa humanitarnego. [MKZ/NMKZ]
Dziennikarze
Zasada 34.
Dziennikarze cywilni, którzy spełniają misje zawodowe w strefach konfliktu zbrojnego powinni być
szanowani i chronieni, pod warunkiem że nie biorą bezpośredniego udziału w działaniach zbrojnych.
[MKZ/NMKZ]
Zasada 35.
Zabronione jest kierowanie ataków przeciwko strefie ustanowionej w celu udzielenia rannym,
chorym i osobom cywilnym schronienia przed skutkami działań zbrojnych. [MKZ/NMKZ]
Zasada 36.
Zabronione jest kierowanie ataków przeciwko strefie zdemilitaryzowanej ustanowionej na mocy
porozumienia stron konfliktu. [MKZ/NMKZ]
Zasada 37.
Zabronione jest kierowanie ataków przeciwko miejscowościom niebronionym. [MKZ/NMKZ]
Zasada 38.
Każda ze stron konfliktu powinna szanować dobra kultury:
A. Wczasie działań wojennych należy zapewnić szczególną ochronę w celu uniknięcia uszkodzeń
budowli religijnych, sztuki, nauki, edukacyjnych lub dobroczynnych oraz pomników historycznych,
chyba że stanowią cele wojskowe.
B. Zabronione jest atakowanie dóbr kultury posiadających wielkie znaczenie dla wszystkich
narodów świata, chyba że wymaga tego w sposób kategoryczny konieczność wojskowa.
[MKZ/NMKZ]
Zasada 39.
Zabronione jest używanie dóbr posiadających wielkie znaczenie dla wszystkich narodów świata do
celów, które mogłyby narazić te dobra na zniszczenie lub uszkodzenie, chyba że wymaga tego w
sposób kategoryczny konieczność wojskowa. [MKZ/NMKZ]
Zasada 40.
Każda ze stron konfliktu powinna chronić dobra kultury:
A. Zabronione jest dokonywanie jakiegokolwiek zajęcia, zniszczenia lub rozmyślnej profanacji
instytucji religijnych, dobroczynnych, edukacyjnych, sztuki i nauki, pomników historycznych oraz
dzieł sztuki i nauki.
B. Zabronione są wszelkie akty, kradzieży, rabunku lub bezprawnego przywłaszczenia oraz wszelkie
akty wandalizmu wymierzone przeciwko dobrom posiadającym wielkie znaczenie dla wszystkich
narodów świata. [MKZ/NMKZ]
Zasada 41.
Mocarstwo okupujące powinno zapobiegać bezprawnemu wywozowi dóbr kulturalnych z
okupowanego terytorium i powinno zwrócić bezprawnie wywiezione dobra właściwym władzom
okupowanego terytorium. [MKZ]
Zgodnie z poglądem wyrażonym w art. 53 PD I miejsca kultu religijnego, dzieła sztuki czy budowle
historyczne objęte są szczególną ochroną, w związku z tym nie mogą być one wykorzystywane do
wspierania wysiłków wojennych ani nie mogą być przedmiotem działań zbrojnych, a ich wartość nie
podlega specjalnej identyfikacji. Zakaz ujęty w ww. artykule ma charakter kategoryczny, wyjątkiem
od tego zakazu są obiekty służby zdrowia, które po usunięciu z nich znaków ochronnych mogą być
wykorzystywane do celów wojskowych.
Zasada 42.
Należy zachować szczególną ostrożność przy atakowaniu budowli i urządzeń zawierające niebezpieczne
siły, a zwłaszcza zapór, grobli i elektrowni jądrowych albo innych urządzeń znajdujących się w ich
pobliżu, w celu uniknięcia spowodowania wyzwolenie tych sił i w następstwie wywołania poważnych
straty wśród ludności cywilnej. [MKZ/NMKZ]
Zasada 43.
Ogólne zasady dotyczące prowadzenia działań zbrojnych mają zastosowanie w stosunku do
środowiska naturalnego:
A. Zabronione jest atakowanie jakiegokolwiek składnika środowiska naturalnego, chyba że stanowi
cel wojskowy.
B. Zabronione jest niszczenie jakiegokolwiek składnika środowiska naturalnego, chyba że wymaga
tego w sposób kategoryczny konieczność wojskowa.
C. Zabronione jest rozpoczynanie ataku przeciwko celowi wojskowemu, co do którego można
przypuszczać, że wywoła niezamierzone straty w środowisku naturalnym, których rozmiary byłyby
nadmierne w stosunku do oczekiwanej konkretnej i bezpośredniej korzyści wojskowej. [MKZ/NMKZ]
Zasada 44.
Metody i środki prowadzenia wojny powinny być stosowane z uwzględnieniem potrzeby ochrony i
zachowania środowiska naturalnego.
W czasie prowadzenia działań zbrojnych należy przedsięwziąć wszystkie praktycznie możliwe
środki ostrożności w celu uniknięcia, a przynajmniej sprowadzenia do minimum, niezamierzonych
strat w środowisku. Brak przekonywujących dowodów naukowych odnośnie wpływu na
środowisko określonych działań zbrojnych, nie zwalnia strony konfliktu z obowiązku
przedsięwzięcia takich środków ostrożności. [MKZ/prawdopodobnie NMKZ]
Zasada 45.
Zakazane jest stosowanie metod lub środków prowadzenia wojny, które zmierzają albo które mogą
zmierzać do wywołania rozległych, długotrwałych i poważnych szkód w środowisku naturalnym.
Niszczenie środowiska naturalnego nie może być wykorzystywane jako instrument prowadzenia
wojny. [MKZ/ prawdopodobnie NMKZ]
Niedawanie pardonu
Zasada 46.
Zabronione jest wydanie rozkazu by nikogo nie zostawiać przy życiu, grożenie tym przeciwnikowi lub
prowadzenie działań zbrojnych w taki sposób. [MKZ/NMKZ]
Zasada 47.
Zabronione jest atakowanie osób uznanych za wyłączone z walki. Osobą wyłączoną z walki jest:
a) każdy kto znajduje się we władzy strony przeciwnej;
b) osoba, która nie może się bronić ze względu na utratę świadomości, rozbicie statku,
odniesione rany lub chorobę; lub
c) osoba, która wyraźnie wyraża wolę poddania się; pod warunkiem, że powstrzymuje się ona od
jakiegokolwiek działania wrogiego i nie próbuje ucieczki. [MKZ/NMKZ]
Zasada 48.
Zabronione jest czynienie przedmiotem ataku, w czasie opadania, osoby opuszczającej ze
spadochronem statek powietrzny niezdolny do lotu. [MKZ/NMKZ]
Zasada 49.
Strony konfliktu mogą zatrzymać należący do strony przeciwnej sprzęt wojskowy, jako łup wojenny.
[MKZ]
Zasada 50.
Zabronione jest niszczenie lub zagarnianie własności nieprzyjaciela, chyba że wymaga tego w sposób
kategoryczny konieczność wojskowa. [MKZ/NMKZ]
Zasada 51.
Na terytorium okupowanym:
a) ruchomy majątek państwa, mogący służyć do celów wojskowych, może podlegać konfiskacie;
b) nieruchomy majątek państwa powinien być zarządzany zgodnie z zasadami użytkowania;
c) własność prywatna powinna być szanowana i nie może podlegać konfiskacie, chyba że zniszczenia
lub zagarnięcia tej własności wymaga w sposób kategoryczny konieczność wojskowa.
[MKZ/NMKZ]
Zasada 52.
Grabież jest zabroniona. [MKZ/NMKZ]
Zasada 53.
Zabronione jest stosowanie przeciwko osobom cywilnym głodu jako metody prowadzenia wojny.
[MKZ/NMKZ]
Zasada 54.
Zabronione jest atakowanie, niszczenie, zabieranie lub czynienie nieużytecznymi dóbr niezbędnych dla
przetrwania ludności cywilnej. [MKZ/NMKZ]
Zasada 55.
Strony konfliktu powinny wydać zezwolenie i ułatwić szybki i nie utrudniony przewóz pomocy
humanitarnej dla ludności cywilnej będącej w potrzebie, o bezstronnym charakterze, prowadzonej bez
jakiegokolwiek rozróżnienia na niekorzyść, z zastrzeżeniem prawa kontroli. [MKZ/NMKZ]
Zasada 56.
Strony konfliktu powinny zapewnić autoryzowanemu personelowi pomocy humanitarnej swobodę
przemieszczania się niezbędną ze względu na wykonywane przez niego czynności. Jedynie w wypadku
kategorycznej konieczności wojskowej, jego przemieszczanie się może być czasowo ograniczone.
[MKZ/NMKZ]
Zasada 57.
Podstęp wojenny nie jest zabroniony, pod warunkiem że nie narusza żadnej zasady
międzynarodowego prawa humanitarnego. [MKZ/NMKZ]
Zasada 58.
Zabronione jest nieuprawnione używanie białej flagi parlamentarza. [MKZ/NMKZ]
Zasada 59.
Zabronione jest nieuprawnione używanie znaków rozpoznawczych przewidzianych przez konwencje
genewskie. [MKZ/NMKZ]
Zasada 60.
Zabronione jest używane oznak lub mundurów Narodów Zjednoczonych, za wyjątkiem użycia
dozwolonego przez tę organizację. [MKZ/NMKZ]
Zasada 61.
Zabronione jest nieuprawnione używanie innych znaków, uznanych w skali międzynarodowej.
[MKZ/NMKZ]
Zasada 62.
Zabronione jest nieuprawnione używanie flag, symboli, odznak lub mundurów strony przeciwnej.
[MKZ/NMKZ]
Zasada 63.
Zabronione jest używanie flag, symboli, odznak lub mundurów państw neutralnych lub innych
państw nie będących stronami konfliktu. [MKZ/NMKZ]
Zasada 64.
Zabronione jest zawieranie umowy o zawieszeniu działań zbrojnych z jednoczesnym zamiarem
zaatakowania przez zaskoczenie wroga polegającego na tej umowie. [MKZ/NMKZ]
Zasada 65.
Zabronione jest zabijanie, ranienie lub pojmanie przeciwnika w sposób wiarołomny. [MKZ/NMKZ]
Zasada 66.
Dowódcy mogą nawiązać ze sobą kontakt, pozbawiony wrogiego charakteru, przy pomocy dowolnych
środków komunikacji. Kontakt ten powinien opierać się na zasadzie dobrej wiary. [MKZ/NMKZ]
Zasada 67.
Parlamentarze korzystają z przywileju nietykalności. [MKZ/NMKZ]
Zasada 68.
Dowódcy mogą przedsięwziąć wszelkie niezbędne środki ostrożności w celu uniknięcia szkodliwych
skutków obecności parlamentarza. [MKZ/NMKZ]
Zasada 69.
Parlamentarze tracą przywilej nietykalności, jeżeli korzystają ze swojego uprzywilejowanego położenia
w celu popełnienia czynu sprzecznego z prawem międzynarodowym i szkodliwego dla przeciwnika.
[MKZ/NMKZ]
Bronie
Ogólne zasady dotyczące stosowania broni
Zasada 70.
Zabronione jest stosowanie broni, które mogą powodować zbędne cierpienia lub nadmierne
ranienia. [MKZ/NMKZ]
Zasada 71.
Zabronione jest stosowanie broni, które z natury rzeczy rażą bez rozróżnienia. [MKZ/NMKZ]
Trucizna
Zasada 72.
Zabronione jest stosowanie trucizny lub broni zatrutej. [MKZ/NMKZ]
Broń biologiczna
Zasada 73.
Zabronione jest stosowanie broni biologicznej. [MKZ/NMKZ]
Broń chemiczna
Zasada 74.
Zabronione jest stosowanie broni chemicznej. [MKZ/NMKZ]
Zasada 75.
Zabronione jest wykorzystywanie chemicznych środków policyjnych jako metody prowadzenia
wojny. [MKZ/NMKZ]
Zasada 76.
Zabronione jest używanie herbicydów jako metody prowadzenia wojny, wówczas gdy:
a) mają charakter zabronionych broni chemicznych;
b) mają charakter zabronionych broni biologicznych;
c) kierowane są przeciwko procesowi wegetacji, nie będącemu celem wojskowym;
d) mogłyby spowodować niezamierzone straty w życiu ludzkim wśród ludności cywilnej, ranienia
osób cywilnych, szkody w dobrach o charakterze cywilnym lub takie straty i szkody łącznie,
których rozmiary mogłyby być nadmierne w porównaniu z oczekiwaną konkretną i bezpośrednią
korzyścią wojskową;
lub
e) powodowałyby rozległe, długotrwałe i poważne szkody w środowisku naturalnym. [MKZ/NMKZ]
Pociski rozszerzające się
Zasada 77.
Zabronione jest stosowanie pocisków, które z łatwością rozszerzają się lub spłaszczają w ciele
ludzkim. [MKZ/NMKZ]
Pociski wybuchające
Zasada 78.
Zabronione jest stosowanie przeciwko komukolwiek pocisków, które wybuchają w ciele ludzkim.
[MKZ/NMKZ]
Bronie rażące odłamkami niemożliwymi do wykrycia
Zasada 79.
Zabronione jest stosowanie broni, których zasadnicze działanie polega na rażeniu odłamkami
niemożliwymi do wykrycia w ciele ludzkim. [MKZ/NMKZ]
Miny-pułapki
Zasada 80.
Zabronione jest stosowanie min-pułapek, które są w jakikolwiek sposób dołączone lub
upodobnione do osób lub dóbr, którym przysługuje szczególna ochrona na podstawie
międzynarodowego prawa humanitarnego, lub do dóbr, które mogą wzbudzić zainteresowanie
osób cywilnych. [MKZ/NMKZ]
Miny
Zasada 81.
W przypadku stosowania min należy dołożyć wszelkich starań w celu sprowadzenia do
minimum skutków użycia min, rażących bez rozróżnienia. [MKZ/NMKZ]
Zasada 82.
Strona konfliktu stosująca miny powinna, tak dalece jak to jest możliwe, ewidencjonować ich
rozmieszczenie.
Zasada 83.
Po zakończeniu działań wojennych, strona konfliktu która stosowała miny, powinna je usunąć
lub w inny sposób uczynić nieszkodliwymi dla osób cywilnych, albo też umożliwić ich
usunięcie.
Bronie zapalające
Zasada 84.
Wprzypadku stosowania broni zapalających, należy dołożyć wszelkich starań w celu uniknięcia,
a przynajmniej sprowadzenia do minimum, niezamierzonych straty w życiu ludzkim wśród
ludności cywilnej, ranienia osób cywilnych lub szkód w dobrach o charakterze cywilnym.
[MKZ/NMKZ]
Zasada 85.
Zabronione jest stosowanie broni zapalających przeciwko komukolwiek, chyba że nie jest możliwe
użycie mniej szkodliwej broni w celu wykluczenia danej osoby z walki. [MKZ/NMKZ]
Oślepiające bronie laserowe
Zasada 86.
Zabronione jest stosowanie oślepiających broni laserowych, których wyłączną funkcją bojową lub
jedną z funkcji bojowych jest spowodowanie trwałej ślepoty nieuzbrojonego oka. [MKZ/NMKZ]
Podstawowe gwarancje
Zasada 87.
Osoby cywilne oraz osoby wyłączone z walki powinny być traktowane w sposób humanitarny.
[MKZ/NMKZ]
Zasada 88.
Zabronione jest przy stosowaniu międzynarodowego prawa humanitarnego czynienie różnic na niekorzyść
ze względu na rasę, kolor skóry, płeć, język, religię lub wierzenia, poglądy polityczne lub inne,
pochodzenie narodowe lub społeczne, majątek, urodzenie lub inne cechy albo też ze względu na
jakiekolwiek inne podobne kryteria. [MKZ/NMKZ]
Zasada 89.
Zabronione jest dokonywanie zabójstw. [MKZ/NMKZ]
Zasada 90.
Zabronione jest stosowanie tortur, okrutne i nieludzkie traktowanie oraz zamachy na godność
osobistą, zwłaszcza traktowanie upokarzające i poniżające. [MKZ/NMKZ]
Zasada 91.
Zabronione jest stosowanie kar cielesnych. [MKZ/NMKZ]
Zasada 92.
Zabronione są okaleczenia oraz poddawanie doświadczeniom medycznym i naukowym, lub
jakiemukolwiek postępowaniu medycznemu, które nie jest uzasadnione stanem zdrowia danej osoby
i nie jest zgodne z powszechnie uznanymi normami medycznymi.
[MKZ/NMKZ]
Zasada 93.
Zabronione są gwałty oraz wszelkie inne formy przemocy seksualnej. [MKZ/NMKZ]
Zasada 94.
Zabronione jest niewolnictwo oraz wszelkie formy handlu ludźmi. [MKZ/NMKZ]
Zasada 95.
Zabronione jest zmuszanie do niepłatnej lub znieważającej pracy. [MKZ/NMKZ]
Zasada 96.
Zabronione jest branie zakładników. [MKZ/NMKZ]
Zasada 97.
Zabronione jest używanie osób cywilnych lub innych chronionych osób do ochraniania swoją
obecnością punktów, obszarów lub sił wojskowych przed działaniami wojskowymi. [MKZ/NMKZ]
Zasada 98.
Zabronione jest wymuszanie zaginięcia. [MKZ/NMKZ]
Zasada 99.
Zabronione jest arbitralne pozbawianie wolności. [MKZ/NMKZ]
Zasada 100.
Nikogo nie można uznawać winnym oraz skazywać bez uprzedniego procesu przeprowadzonego z
zachowaniem wszelkich uznanych zasad postępowania sądowego. [MKZ/NMKZ]
Zasada 101.
Nikt nie może być oskarżony ani skazany za czyn lub zaniechanie, które nie stanowiły czynu
przestępnego według prawa wewnętrznego lub międzynarodowego mającego do niego zastosowanie
w chwili jego popełnienia; nie należy orzekać kary surowszej niż kara, jaka mogła być orzeczona w
chwili popełnienia przestępstwa. [MKZ/NMKZ]
Zasada 102.
Skazanie za przestępstwo może nastąpić tylko na zasadzie osobistej odpowiedzialności karnej.
[MKZ/NMKZ]
Zasada 103.
Zabronione są kary zbiorowe. [MKZ/NMKZ]
Zasada 104.
Przekonania i praktyki religijne osób cywilnych oraz osób wyłączonych z walki powinny być
szanowane. [MKZ/NMKZ]
Zasada 105.
Życie rodzinne powinno być szanowane tak dalece, jak to jest możliwe. [MKZ/NMKZ]
Zasada 106.
Kombatanci powinni odróżniać się od ludności cywilnej w czasie, gdy biorą udział w ataku lub w
wojskowej operacji przygotowującej do ataku. Jeżeli tego nie uczynią, nie przysługuje im status jeńca
wojennego. [MKZ]
Zasada 107.
Członkom sił zbrojnych, którzy zostaną złapani w czasie uprawiania działalności szpiegowskiej, nie
przysługuje status jeńca wojennego. Nie mogą być uznani za winnych ani skazani bez wcześniejszej
rozprawy. [MKZ]
Zasada 108.
Najemnikom, określonym na podstawie I protokołu dodatkowego, nie przysługuje status jeńca
wojennego. Nie mogą być uznani za winnych ani skazani bez wcześniejszej rozprawy. [MKZ]
Zasada 109.
Każda ze stron konfliktu, w sytuacji gdy pozwalają na to okoliczności, zwłaszcza zaś po rozpoczęciu
działań zbrojnych, powinna bezzwłocznie i bez czynienia różnic na niekorzyść, podjąć wszelkie możliwe
działania służące poszukiwaniu, zbieraniu i ewakuowaniu rannych, chorych i rozbitków. [MKZ/NMKZ]
Zasada 110.
Ranni, chorzy i rozbitkowie powinni otrzymać, w możliwie największym rozmiarze i w najkrótszym
czasie, leczenie jakiego wymaga ich stan. Nie wolno czynić między nimi różnic innych, niż oparte na
względach medycznych. [MKZ/NMKZ]
Zasada 111.
Każda ze stron konfliktu powinna podjąć wszelkie możliwe działania służące ochronie rannych, chorych i
rozbitków przed rabunkiem ich mienia osobistego oraz przed złym traktowaniem. [MKZ/NMKZ]
Zasada 112.
Każda ze stron konfliktu, w sytuacji gdy pozwalają na to okoliczności, zwłaszcza zaś po
rozpoczęciu działań zbrojnych, powinna bezzwłocznie i bez rozróżniania na niekorzyść, podjąć
wszelkie możliwe działania służące poszukiwaniu, zbieraniu i ewakuowaniu zmarłych.
[MKZ/NMKZ]
Zasada 113.
Każda ze stron konfliktu powinna podjąć wszelkie możliwe działania służące zabezpieczeniu
zmarłych przed ograbieniem. Zabronione jest okaleczanie zwłok. [MKZ/NMKZ]
Zasada 114.
Strony konfliktu powinny dołożyć starań w celu ułatwienia powrotu szczątków osób zmarłych
na wniosek strony do której należą lub na wniosek najbliższej rodziny. Strony powinny zwrócić
im rzeczy osobiste zmarłych. [MKZ]
Zasada 115.
Zmarli powinni być chowani z należytą czcią, a ich groby powinny być szanowane i należycie
utrzymane. [MKZ/NMKZ]
Zasada 116.
Każda ze stron konfliktu, w celu dokonania identyfikacji zmarłych, powinna przed
pochowaniem ich szczątków, zarejestrować wszelkie dostępne informacje, a także oznaczyć
położenie grobu. [MKZ/NMKZ]
Zasada 117.
Każda ze stron konfliktu powinna podjąć wszelkie możliwe środki w celu
poszukiwania osób zaginionych na skutek konfliktu zbrojnego, a także powinna
przekazać ich rodzinom wszelkie dostępne informacje na ich temat.
[MKZ/NMKZ]
Zasada 118.
Osobom pozbawionym wolności należy zapewnić należyte wyżywienie, odzież, schronienie oraz
opiekę lekarską. [MKZ/NMKZ]
Zasada 119.
Kobiety pozbawione wolności powinny być umieszczane w pomieszczeniach oddzielnie od mężczyzn
i pod bezpośrednim nadzorem kobiet, z wyjątkiem sytuacji, gdy członkowie rodzin są umieszczani w
tym samym miejscu internowania. [MKZ/NMKZ]
Zasada 120.
Dzieci pozbawione wolności powinny być umieszczane w pomieszczeniach oddzielnie od osób
dorosłych, z wyjątkiem sytuacji gdy członkowie rodzin są umieszczani w tym samym miejscu
internowania. [MKZ/NMKZ]
Zasada 121.
Osoby pozbawione wolności powinny być przetrzymywane w pomieszczeniach oddalonych od strefy
walki, dających gwarancje higieny i zdrowotności. [MKZ/NMKZ]
Zasada 122.
Zabroniona jest grabież rzeczy osobistych osoby pozbawionej wolności. [MKZ/NMKZ]
Zasada 123.
Należy zarejestrować dane osobowe osoby pozbawionej wolności. [MKZ/NMKZ]
Zasada 124.
A. W przypadku międzynarodowych konfliktów zbrojnych, MKCK powinno uzyskać stały
dostęp do wszystkich osób pozbawionych wolności, celem weryfikacji warunków ich
zatrzymania oraz przywrócenia kontaktów tych osób z ich rodzinami. [MKZ]
B. W przypadku niemiędzynarodowych konfliktów zbrojnych, MKCK może zaoferować
stronom konfliktu swoje usługi w zakresie odwiedzania osób pozbawionych wolności z
powodów dotyczących konfliktu, celem weryfikacji warunków ich zatrzymania oraz
przywrócenia kontaktów tych osób z ich rodzinami. [NMKZ]
Zasada 125.
Osoby pozbawione wolności powinny mieć możliwość korespondowania z ich rodzinami, z
zastrzeżeniem rozsądnych warunków co do częstotliwości oraz konieczności zastosowania
cenzury przez władze zatrzymujące. [MKZ/NMKZ]
Zasada 126.
Internowane osoby cywilne oraz osoby pozbawione wolności z przyczyn związanych z
niemiędzynarodowym konfliktem zbrojnym będą mogły być odwiedzane, zwłaszcza przez
bliskich krewnych, w stopniu w jakim jest to możliwe. [NMKZ]
Zasada 127.
Przekonania osobiste oraz praktyki religijne osób pozbawionych wolności powinny być
poszanowane. [MKZ/NMKZ]
Zasada 128.
A. Jeńcy wojenni powinni być zwolnieni i repatriowani niezwłocznie po zakończeniu czynnych
działań wojennych. [MKZ]
B. Internowane osoby cywilne powinny być zwolnione niezwłocznie z chwilą, gdy przyczyny dla
których zostały internowane przestały istnieć, ale najpóźniej niezwłocznie z chwilą zakończenia
czynnych działań wojennych. [MKZ]
C. Osoby pozbawione wolności w związku z niemiędzynarodowym konfliktem zbrojnym powinny
być zwolnione niezwłocznie z chwilą, gdy powody dla których zostały pozbawione wolności
przestały istnieć. [NMKZ]
Zasada 129.
A. Strony międzynarodowego konfliktu zbrojnego nie mogą dokonywać masowych lub indywidualnych
deportacji lub przymusowych przesiedleń ludności cywilnej okupowanego terytorium, chyba że wymagają
tego względy bezpieczeństwa danych osób cywilnych albo kategoryczna konieczność wojskowa. [MKZ]
B. Strony niemiędzynarodowego konfliktu zbrojnego nie mogą dokonywać masowych lub indywidualnych
przesiedleń ludności cywilnej, z przyczyn związanych z konfliktem, chyba że wymagają tego względy
bezpieczeństwa danych osób cywilnych albo kategoryczna konieczność wojskowa. [NMKZ]
Zasada 130.
Państwa nie mogą dokonywać deportacji lub przesiedleń części własnej ludności cywilnej na terytorium
przez nie okupowane. [MKZ]
Zasada 131.
Wprzypadku przesiedleń, należy podjąć wszelkie możliwe działania, aby zapewnić przesiedlanym
osobom cywilnym zadowalające warunki pod względem pomieszczenia, zdrowotności, higieny,
bezpieczeństwa i wyżywienia, jak również nie dopuścić do rozdzielenia rodzin. [MKZ/NMKZ]
Zasada 132.
Ludności przesiedlonej przysługuje prawo bezpiecznego i dobrowolnego powrotu do swoich domów
lub miejsc zamieszkania, tak szybko jak powody ich przesiedlenia przestaną istnieć. [MKZ/NMKZ]
Zasada 133.
Prawo własności osób przesiedlonych powinno być poszanowane. [MKZ/NMKZ]
Zasada 134.
Należy uszanować szczególne potrzeby kobiet dotkniętych przez konflikt zbrojny, dotyczące ochrony,
zdrowia oraz pomocy. [MKZ/NMKZ]
Zasada 135.
Dzieciom dotkniętym przez konflikt zbrojny przysługuje szczególne poszanowanie i ochrona.
[MKZ/NMKZ]
Zasada 136.
Dzieci nie powinny być powoływane do sił zbrojnych lub grup zbrojnych. [MKZ/NMKZ]
Zasada 137.
Dzieci nie powinny dopuszczane do bezpośredniego uczestniczenia w działaniach zbrojnych.
[MKZ/NMKZ]
Zasada 138.
Osobom starszym, niepełnosprawnym i niedołężnym dotkniętym przez konflikt zbrojny
przysługuje szczególne poszanowanie i ochrona. [MKZ/NMKZ]
Zasada 139.
Każda ze stron konfliktu powinna przestrzegać i zapewnić przestrzeganie międzynarodowego prawa
humanitarnego przez jej siły zbrojne oraz inne osoby i grupy działające faktycznie na podstawie jej
instrukcji bądź też pod jej przywództwem lub kontrolą. [MKZ/NMKZ]
Zasada 140.
Obowiązek przestrzegania i zapewnienia przestrzegania międzynarodowego prawa humanitarnego nie
zależy od wzajemności. [MKZ/NMKZ]
Zasada 141.
Każde państwo powinno zapewnić dostępność doradców prawnych, którzy mogliby udzielać porad
dowódcom wojskowym na odpowiednim szczeblu co do stosowania międzynarodowego prawa
humanitarnego. [MKZ/NMKZ]
Zasada 142.
Państwa oraz strony konfliktu powinny zapewnić własnym siłom zbrojnym szkolenie z zakresu
międzynarodowego prawa humanitarnego. [MKZ/NMKZ]
Zasada 143.
Państwa powinny sprzyjać nauczaniu międzynarodowego prawa humanitarnego wśród ludności
cywilnej. [MKZ/NMKZ]
Zasada 144.
Państwa nie mogą sprzyjać popełnianiu przez strony konfliktów zbrojnych naruszeń międzynarodowego
prawa humanitarnego. Państwa powinny, w najwyższym możliwym stopniu, wywierać wpływ w celu
powstrzymania naruszeń międzynarodowego prawa humanitarnego. [MKZ/NMKZ]
Zasada 145.
Stosowanie represaliów wojennych, w przypadku gdy nie są one zabronione przez prawo
międzynarodowe, podlega surowym warunkom. [MKZ]
Zasada 146.
Zabronione jest stosowanie represaliów wojennych przeciwko osobom chronionym przez konwencje
genewskie. [MKZ]
Zasada. 147.
Zabronione jest stosowanie represaliów wojennych przeciwko dobrom chronionym przez konwencje
genewskie oraz Konwencję haską o ochronie dóbr kulturalnych. [MKZ]
Zasada 148.
Stronom niemiędzynarodowych konfliktów zbrojnych nie przysługuje prawo stosowania represaliów
wojennych. Zabronione jest stosowanie innych środków odwetowych przeciwko osobom, które nie
biorą lub przestały brać bezpośredni udział w działaniach zbrojnych. [NMKZ]
Zasada 149.
Państwo ponosi odpowiedzialność za możliwe do przypisania mu naruszenia międzynarodowego
prawa humanitarnego, wliczając w to:
a) naruszenia popełnione przez jego orany, łącznie z siłami zbrojnymi;
b) naruszenia popełnione przez osoby lub instytucje upoważnione przez to państwo do
korzystania z władzy państwowej;
c) naruszenia popełnione przez osoby lub grupy działające de facto na podstawie jego instrukcji
bądź pod jego przywództwem lub kontrolą; oraz
d) naruszenia popełnione przez osoby prywatne lub grupy, które dane państwo przyjmuje do
wiadomości i uznaje za własne. [MKZ/NMKZ]
Zasada 150.
Państwo odpowiedzialne za naruszenie międzynarodowego prawa humanitarnego ma obowiązek
pełnego wynagrodzenia powstałej szkody lub starty. [MKZ/NMKZ]
Zasada 151.
Osoby, które popełniły zbrodnie wojenne ponoszą odpowiedzialność karną. [MKZ/NMKZ]
Zasada 152.
Dowódcy oraz inni przełożeni ponoszą odpowiedzialność karną za zbrodnie wojenne popełnione na
ich rozkaz. [MKZ/NMKZ]
Zasada 153.
Dowódcy oraz inni przełożeni ponoszą odpowiedzialność karną za zbrodnie wojenne popełnione przez
ich przełożonych, jeżeli wiedzieli albo powinni byli wiedzieć, że ich podwładni popełniali lub
zmierzali do popełnienia takich zbrodni i nie podjęli wszelkich niezbędnych i rozsądnych środków w
ich mocy w celu zapobieżenia ich popełnieniu albo gdy zbrodnie zostały już popełnione, w celu
ukarania osób odpowiedzialnych. [MKZ/NMKZ]
Zasada 154.
Każdy kombatant ma prawo zignorować oczywiście bezprawny rozkaz. [MKZ/NMKZ]
Zasada 155.
Wykonanie rozkazu przełożonego nie zwalnia podwładnego z odpowiedzialności karnej, jeżeli
podwładny wiedział, że rozkaz ten był bezprawny lub powinien był wiedzieć ze względu na
oczywiście bezprawny charakter rozkazanego czynu. [MKZ/NMKZ]
Zasada 156.
Poważne naruszenia międzynarodowego prawa humanitarnego stanowią zbrodnie wojenne.
[MKZ/NMKZ]
Zasada 157.
Państwa mają prawo powierzyć swoim sądom krajowym jurysdykcję uniwersalną odnośnie
zbrodni wojennych. [MKZ/NMKZ]
Zasada 158.
Państwa powinny przeprowadzić śledztwo w sprawie zbrodni wojennych popełnionych rzekomo
przez ich obywateli lub siły zbrojne na ich terytorium i jeżeli okaże się to właściwe, wnieść
przeciwko podejrzanym akt oskarżenia. Państwa powinny również przeprowadzić śledztwo w
sprawie pozostałych zbrodni wojennych, w stosunku do których przysługuje im jurysdykcja i
jeżeli okaże się to właściwe, wnieść przeciwko podejrzanym akt oskarżenia. [MKZ/NMKZ]
Zasada 159.
W momencie zakończenia czynnych działań zbrojnych, osoby sprawujące władzę powinny
poczynić intensywne starania w celu przyznania możliwie jak najszerszej amnestii osobom, które
brały udział w niemiędzynarodowym konflikcie zbrojnym lub osobom pozbawionym wolności z
powodów związanych z konfliktem zbrojnym, za wyjątkiem osób podejrzanych, oskarżonych albo
skazanych za popełnienie zbrodni wojennych. [NMKZ]
Zasada 160.
Przepisy o przedawnieniu nie będą miały zastosowania do zbrodni wojennych. [MKZ/NMKZ]
Zasada 161.
Państwa powinny dołożyć wszelkich starań w celu współpracy na rzecz umożliwienia
przeprowadzenia śledztwa dotyczącego zbrodni wojennych i oskarżenia osób podejrzanych o ich
popełnienie. [MKZ/NMKZ]
Podsumowanie:
• Ważną częścią publicznego prawa międzynarodowego stanowi międzynarodowe
prawo humanitarne (MPH).
• Są to normy prawne zawarte głównie w konwencjach genewskich (I- IV) z 12
sierpnia 1949 roku o ochronie ofiar wojny, a także w protokołach dodatkowych (I i
II) z 1977 roku do tych konwencji.
• Zostały przyjęte wspólnie przez państwa jako normy zwyczajowe i jako normy w
formie umów międzynarodowych. Tym samym, mają one zastosowanie nie tylko
w czasie wojny, ale również w czasie pokoju oraz w innych okolicznościach, na
całym świecie.

• Reguły te mają na celu uściślenie postępowania człowieka, zachowania jego życia,
  zdrowia i godności. Dzięki niemu, ograniczane jest stosowanie środków oraz
  metod działań zbrojnych, a także chroni osoby i mienia, które przez taki konflikt
  mogą zostać zagrożone. Zawiera również normy, mające na celu ochronę osób,
  które w czasie trwania konfliktu zbrojnego, nie uczestniczą w walce (tak zwane
  osoby cywilne), osobom, które przestały w nim uczestniczyć z jakiegoś powodu
  (zaliczają się do nich żołnierze ranni w walce, chorzy oraz jeńcy wojenni), a także
  członkom personelu wojskowego, którzy nie uczestniczą bezpośrednio w walce.
  Prawo humanitarne wyznacza zarówno prawa stron walczących w trakcie
  prowadzenia walk, jak i ich obowiązki. Stanowi ograniczenie w zakresie
  dozwolonych sposobów i środków szkodzenia przeciwnikowi (nieprzyjacielowi).
  • Głównym celem prawa humanitarnego jest stanie na straży wszystkich ludzi, ich
  ochrony i niesienia im pomocy, niezależnie od okoliczności, charakteru czy
  przyczyn danego konfliktu zbrojnego. Jako organizacja stojąca na straży
  przestrzegania prawa humanitarnego, Czerwony Krzyż działa na rzecz nie tylko
  „pilnowania świata”, by postępować zgodnie z jego zasadami, ale również
  aktywnie uczestniczy w jego rozwoju. Prawo to jest tak istotne, ponieważ stanowi
  podstawę działania Międzynarodowego Ruchu Czerwonego Krzyża i Czerwonego
  Półksiężyca.
  Wykorzystano materiały Stanisława Lechowicza Instytut Badań nad Demokracją